شيعيان و دلايل گفتن سلام و صلوات بر معصومين و امامان

پرسش: چرا موقعي که شيعيان، نام امامان خود را مي برند به جاي رضي الله عنهم از سلام الله عليهم يا از صلوات الله عليهم استفاده مي کنند. در صورتي که بر طبق آيه شريفه (إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَي النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيماً)؛ خداوند و فرشتگانش به روان پاک پيغمبر درود مي فرستند، اي اهل ايمان، شما هم بر او درود فرستاده و سلام گوييد و تسليم فرمان او شويد[1] .
بنابراين سلام و صلوات مخصوص نبي گرامي(صلي الله عليه وآله)اسلام است و شيعيان بر خلاف نص صريح قرآن، عمل مي کنند. آيا اين کار هم بدعت و هم غلو نيست؟
پاسخ: شيعيان نيز معتقدند که عملي برخلاف نص قرآن مجيد نبايد انجام شود. اما مطالب سؤال فوق به دليل زير بدعت و غلو نمي باشد.
اولا آيه مورد اشاره فقط سلام و صلوات فرستادن بر رسول الله را امر نموده و هرگز از سلام و صلوات فرستادن بر ديگران ممانعت ننموده است. مثلا در آيه 157 بقره (الَّذِينَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قالُوا إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَيْهِ راجِعُونَ أُولئِکَ عَلَيْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ) خداوند صلوات را بر بندگان زيادي که شامل اين آيه شوند نثار مي کند، بلکه بر اساس آيه 42 احزاب (هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْکُمْ وَمَلائِکَتُهُ لِيُخْرِجَکُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَي النُّورِ وَ کانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيماً)، اين درباره صلوات و در مورد سلام نيز، نه تنها منتفي نيست بلکه آيات قرآن آن را تشويق مي کند.
(وَإِذا جاءَکَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآياتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَيْکُمْ) (انعام ـ 54)
ملائکه بر مؤمنان سلام مي کنند، رعد آيه 24؛ و تحيت مؤمنان در بهشت به يکديگر سلام است، ابراهيم ـ 23.

تا اينجا مربوط به عامه اهل ايمان است که درود و سلام بر آن ها منعي ندارد. اما در مورد اهل بيت پيامبر(صلي الله عليه وآله) به دلائل زيادي که به برخي از آن ها اشاره مي شود از فضيلت بيشتري برخوردار است.
خداوند در سوره صافات مي فرمايد: (سَلامٌ عَلَي آلِ ياسِينَ)[2]  و يا در همين سوره، مرتب بر ساير انبياي عظام سلام مي فرستد: (سَلامٌ عَلَي الْمُرسَلِينَ)[3] ، (سَلامٌ عَلَي نُوحِ فِي الْعَالَمِينَ)[4] ، (سَلامٌ عَلَي إبْراهِيمَ)[5] ، (سَلامٌ عَلَي مُوسَي وَ هَارُونَ)[6] ، واضح است که در اين آيات، نوح، ابراهيم، موسي و هارون جملگي پيامبران الهي هستند و بر آن ها سلام گفته است. اما (ياسين) يکي از نام هاي حضرت ختمي مرتبت است و سلام بر آل او يعني سلام بر اهلبيت و اولاد او. بنابراين چون در هيچ جاي قرآن بر اولاد ساير پيامبران به جز اولاد حضرت محمد مصطفي(صلي الله عليه وآله) سلام نشده است، پس (سَلامٌ عَلَي آلِ ياسِينَ)يعني سلام بر اولاد خاتم الانبيا. مخصوصاً در قران مجيد و به منظور روشنگري بيشتر امت، پنج نام از دوازده نام مبارک پيغمبر را آورده است که عبارتند از: (نون، يس، محمد، احمد و عبدالله).
از نظر علماي شيعه، مراد از آل ياسين يقيناً آل محمد مي باشد. بسياري از علماي اهل سنت نيز اين گونه برداشت نموده اند. مثلاً ابن حجر در صواعق محرقه از ابن عباس و جمعي ديگر از مفسرين نقل مي کند که: «مراد از آل ياسين، آل محمد[7]  مي باشد». اين تفسير را امام فخر رازي در جلد هفتم تفسير کبيرش، نقاش از کلبي در باب دوم و نيز سيد ابي بکر شهاب الدين علوي در باب اول کتاب «رشفة الصادي من بحر فضائل بني النبي الهادي» بيان کرده است. مهمتر از اين مطالب آن چيزي است که امام فخر رازي

ذکر کرده است «اهل بيت آن حضرت در پنج چيز با آن حضرت برابري مي کنند:
1. در سلام؛ که خداي متعال فرموده است: سلام بر پيغمبر بزرگوار و نيز بر آل ياسين (يعني سلام بر آل محمد).
2. درصلوات برآن حضرت؛ که درتشهدنماز،براهل بيت اوصلوات فرستاده مي شود.
3. در طهارت؛ که خداي متعال فرموده است: طه. يعني اي طاهر و آيه تطهير را نازل کرده است.
4. در تحريم صدقه؛ که بر پيغمبر و بر اهل پيغمبر صدقه حرام است.
5. در محبت؛ که خداي متعال فرموده است: بگو اگر شما خدا را دوست مي داريد، مرا متابعت کنيد تا خدا شما را دوست بدارد. درباره اهل بيت آن حضرت فرموده است: اي محمد؛ به آن ها (امت) بگو: من از شما بجز دوستي ذوالقربي و اهل بيتم اجر و مزدي نمي خواهم».[8] .
بخاري و مسلم در صحيح خود آورده اند که پيغمبر فرمود: «بين من و اهل بيت من در صلوات جدايي نيندازيد» به طوري که وقتي آيه شريفه (إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَي النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيماً) بر پيغمبر نازل گرديد از ايشان سؤال شد: يا رسول الله؛ چگونه بر شما صلوات بفرستيم؟ حضرت در پاسخ فرمود: «اللهم صل علي محمد و آل محمد». امام فخر رازي نيز در جلد ششم تفسير کبير پاسخ ايشان را چنين نقل مي کند: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَي مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد کَمَا صَلَّيْتَ عَلَي إِبْرَاهِيمَ وَ عَلَي آلِ إِبْرَاهِيمَ وَ بَارِکْ عَلَي مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد کَما بَارَکْتَ عَلَي إِبْرَاهِيمَ وَ عَلَي آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّکَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ». ابن حجر، دنباله اين پرسش را چنين روايت مي کند که پيغمبر فرمود: «صلوات بريده و بترا بر من نفرستيد»[9]  و ادامه داد که صلوات بترا مثل

«اللهم صل علي محمد» مي باشد که تکميل شده آن بايد به صورت «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَي مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد» باشد. حتي سيد ابي بکر شهاب الدين علوي، از علماي اهل تسنن در باب دوم از کتاب «رشفة الصادي من بحر فضائل بني النّبي الهادي»، صلوات بر محمد و آل محمد را در تشهد نماز واجب شمرده است.[10]  شافعي و ديگران بر اين عقيده اند و در شعر معروف خود به آن اشاره کرده است:

يا أهل بيت رسول الله حبّکم
فرض من الله في القرآن أنزله

کفاکم من عظيم القدر أنّکم
من لَمْ يُصلّ عليکُم لا صَلاةَ لَهُ

اي اهل بيت رسول الله دوستي شما را خداوند در قرآن واجب نموده است. در بزرگي و مقام شما همين بس که هر کس بر شما (آل محمد) صلوات نفرستد نمازش قبول نمي شود.
يادآوري اين نکته ضروري است که خود اهل سنت نيز بين علي(عليه السلام) و ساير خلفا فرق مي گذارند ونوعاً درباره ايشان کرم الله وجهه يا عليه السلام (نظير فصول المهمّة) مي گويند وبه نظرمي رسدکه رضي الله عنه رانسبت به ايشان روانمي دانند.زيراموجب اين گمان مي شود که ايشان با ديگران برابر است و حال آن که خود مي فهمند که وجداناً اين طور نيست.
خوب سلام و صلوات بر ائمه هدي(عليهم السلام) بدعت است! اما آيا حذف «حَيَّ عَلي خَيْرِ الْعَمَلِ» در زمان خليفه دوم سنت نيست؟ آيا تحريم متعه حج و متعه نساء در زمان او سنت نيست؟ آيا خواندن نوافل ماه مبارک رمضان بصورت جماعت سنت نيست؟ در حالي که در زمان پيامبر خدا(صلي الله عليه وآله) و زمان خلافت ابوبکر و اوايل خلافت خليفه دوم، «حَيَّ عَلي خَيْرِ الْعَمَلِ» در اذان گفته مي شد، متعه حج و متعه نساء مورد عمل واقع مي شد و نوافل فرادي خوانده مي شد، و او به اجتهاد خود اين تغييرات را ايجاد کرد، اين ها بدعت و خروج از سنت است يا سلام کردن مؤمنان به يکديگر و سلام آن ها بر فرزندان پيامبر خدا(صلي الله عليه وآله)؟

منابع :

كتاب شهابي در شب