عزاداری سید الشهدا (ع) در سیره ائمه اطهار (ع)

الف)  امام زین العابدین (ع)
آن حضرت بر مظلومیت پدر بزرگوارش حسین بن علی (ع)  بسیار گریه می كرد. سال ها اشك ریخت و دیگران را نیز تشویق فرمود تا بر حسین بن علی (ع)  بگریند و از اهرم گریه برای افشای چهره ستمگران اموی استفاده نمایند؛ بدین جهت آن بزرگوار از هر فرصتی برای رسوایی ستمكاران استفاده می كردند.

زمانی كه نوبت غذا و طعام می رسید، چشمان مباركشان پر از اشك می شد. روزی یكی از خدمتگزاران آن حضرت عرض كرد: یا رسول الله! آیا هنوز پایان حزن و اندوه شما فرا رسیده است؟ فرمودند: «وای بر تو! یعقوب (ع) دارای دوازده فرزند بود. خداوند یكی از آنان را از جلوی چشمش دور و پنهان نمود ـ در حالی كه ـ فرزندش حیات داشت، چشمان یعقوب از اندوه سفید شد. امّا من در جلو چشمانم شاهد بودم كه پدرم، برادرم، عمویم، هفده تن از اهل بیتم و گروهی از یاران پدرم را به قتل رساندند و سرهایشان را از تن جدا كردند. چگونه اندوه من پایان یابد؟» (1)

با فرا رسیدن ماه رمضان، هر افطار آن حضرت به یاد شهدای كربلا و شهادت پدر می افتاد و می فرمود: «وا كربلا! وا كربلا!» و این جمله را همواره تكرار می كرد: كه «كشته  شد پسر رسول خدا در حالی كه در خوف و ترس بود! كشته شد پسر رسول خدا در حالی كه تشنه بود!». این جمله ها را با خود زمزمه می كرد و اشك می ریخت تا این كه لباس آن حضرت از اشك خیس می شد. (2)

ب)  امام باقر (ع)
وضعیت دوران امام باقر (ع) به گونه ای بود كه جلسات عزا بسیار سخت و دشوار برگزار می شد. بنی امیه روشی اتخاذ كرده بود كه از هر نوع حركت و برنامه ای كه در راستای بیداری امت اسلام و افشاگری چهره ستمگران اموی باشد، جلوگیری گردد. به همین جهت امام باقر (ع)  مجالس عزاداری را در خفا و با حضور افراد خاصی برگزار می كردند و از شعرای معروف آن زمان دعوت می نمودند تا اشعاری بسرایند. یكی از آن شاعران كمیت بن زید اسدی (م 126 ه‍ ق)  بود كه بیشتر شعرهای خود را در مدح بنی هاشم و یادآوری مصایب آل رسول می سرود.

در یكی از مجالس عزا با حضور امام باقر (ع)، كمیت شعر می خواند، امام به او فرمودند: «اگر سرمایه ای داشتیم در پاداش این شعر كمیت، به او می بخشیدیم. امّا جزای تو همان دعایی است كه رسول خدا  (ص)  درباره حسان بن ثابت شاعر معروف صدر اسلام فرمودند كه همواره به خاطر دفاع از ما اهل بیت مورد تأییدات فرشته روح القدس خواهی بود.» (3)

ج)  امام صادق (ع)
ابو بصیر از یاران خاص امام صادق (ع) می گوید: در محضر آن حضرت بودم، ناگاه یكی از دختران امام حسین(ع) وارد شد، حضرت فرمودند: «مرحبا!» آنگاه او را مورد نوازش و مهربانی قرار داده و بوسیدند. سپس فرمودند: «خداوند كوچك و پست گرداند كسی را كه شما را تحقیر كرد و انتقام گیرد از كسی كه نسبت به شما ستم روا داشت و خوار گرداند آن كه را كه شما را خوار كرد. ـ خداوند ـ لعنت كند كسانی را كه پدران شما را به شهادت رساندند. خداوند متعال سرپرست و نگهدار و یاور شماست. همانا پیامبران، صدیقان، شهدا و فرشتگان الهی بر حسین فراوان گریستند.» آنگاه خود حضرت گریه كردند و فرمودند: «ای ابوبصیر هر زمان چشمم به یكی از فرزندان و نسل حسین می افتد و به خاطر آن حادثه ای كه برای پدران و یارانش پیش آمد حالتی به من دست می دهد كه نمی توانم تاب بیاورم. ای ابوبصیر حتی فاطمه ـ سلام الله علیها ـ نیز بر فرزندش حسین می گرید». (4)

د)  امام كاظم و امام علی بن موسی الرضا (علیهما السلام)
دوران امام كاظم (ع) دوران فشار و مراقبت بنی عباس بود. از این رو آن حضرت بیشتر زندگی خود را در زندان سپری نمود. عزاداری ها رونق و نمودی نداشت. با فرا رسیدن ایام عاشورا آن حضرت محزون و غمناك بود و آن روز را، روز غم، اندوه و گریه می دانست.

امام رضا (ع) می فرماید: «با فرا رسیدن ماه محرم پدرم موسی بن جعفر با چهره خندان دیده نمی شد و حزن و اندوه سراسر وجودش را فرا می گرفت تا روز دهم فرا می رسید. آن روز روز مصیبت، اندوه و گریه آن حضرت بود.» (5)

دعبل خزاعی از شعرای بزرگ علاقمند به اهل بیت پیامبر  (ص)  است. وی در سال 198در شهر مرو به خدمت امام رضا (ع) رسید. او می گوید: «در شهر مرو به آقایم علی بن موسی الرضا (ع) وارد شدم در حالی كه یاران آن حضرت پیرامون او نشسته بودند. حزن و اندوه از چهره امام پیدا بود. با ورود من به مجلس فرمود: خوشا به حالت ای دعبل كه ما را به وسیله دست و زبانت یاری می نمایی! آنگاه مرا احترام نموده و در نزد خود جای داد. (6)

ه‍: امام جواد، امام هادی، امام حسن عسكری و امام زمان (ع)
در عصر امام جواد (ع) عزاداری برای امام حسین (ع) به صورتی آشكار در منازل علویان برگزار می شد، امّا پس از معتصم عباسی دیگر جانشینان وی از اقامه عزاداری و حتی از زیارت قبور امامان و شهیدان كربلا به شدت جلوگیری كردند.

امام هادی (ع) در محیطی خفقان آور زندگی می كرد. متوكل عباسی ـ حاكم وقت ـ دشمنی خاصی بر امام و شیعیان آن حضرت داشت. وی به اندازه ای در زشتكاری پیش رفت كه قبر امام حسین (ع) را ویران ساخت و آثار آن را از میان برد. (7)

این وضعیت تا عصر امامت امام حسن عسكری (ع) استمرار داشت امّا شیعیان و علویان هرگز ترس به خود راه ندادند و همواره در طول تاریخ با ستمگران اموی و عباسی مبارزه كردند خواه از راه مبارزه مثبت و یا منفی؛ از راه زیارت قبور و نفرین بر كشندگان آنان، یا از راه عزاداری و گریه بر مظلومیت شهیدان بویژه شهدای كربلا.

بی شك امام زمان (عج) سیره پدران بزرگوار خود را استمرار بخشیده و بر جد بزرگش حسین بن علی (ع) می گرید. چنان كه در زیارت ناحیه مقدسه آمده است كه آن حضرت خطاب به جدشان امام حسین (ع) می فرماید: «هر صبحگاه و شامگاه بر تو ای جد بزرگوار می گریم و آن چنان گریه می كنم كه به جای اشك خون از چشمانم جاری شود.» (8)

این الطالب بدم المقتول بکربلا

پی نوشت:
1. مناقب، ابن شهر آشوب ، ج 4، ص 180، فی كرعه و صبره و بكائه (ع) ..
2. همان.
3. مصباح المهتجد، ص 713.
4. كامل الزیارات، باب 28، ص 88 و بحارالانوار، ج 45، ص 208، باب ما ظهر بعد شهاده الحسین ـ علیه السّلام ـ.
5. امالی، صدوق، مجلس 27 و بحارالانوار، ج 44، ص 284، ثواب البكاء علی مصیبته.
6. بحارالانوار، ج 45، ص 257. باب من قیل من المراثی فیه و تاریخ النیاحه علی الحسین (ع) ، ص 164.
7. كامل ابن اثیر، ج 5، ص 287 ذكر ما فعله المتوكل لمشهد الحسین بن علی ابن ابیطالب (ع) و زندگی تحلیلی پیشوایان ما، ص 256.
8. بحارالانوار، ج 98، ص 320، باب كیفیه زیاره الحسین (ع) یوم عاشوراء.

حسین رجبی، پاسخ به شبهات عزاداری، به نقل از سایت اندیشه قم به آدرس http://www.andisheqom.com/Files/payambar.php?idVeiw=31274&level=4&subid=31274؛ با تلخیص.