امام حسن عسكرى (ع) : مبلغان فلسفه و تصوّف مُبلّغان آئين كافرانند

در دوران امام حسن عسکری (علیه السلام)، فرق منحرف بسیاری شکل گرفت که در مقاله ای مفصل به آن خواهیم پرداخت ان شاء الله. یکی از فرقی که برای اسلام دردسرساز شد، فرقه ی «صوفیه» بود. اين فرقه از آغاز پيدايش توسّط «ابوهاشم كوفى بهشميّه» توانست تحت پوشش اسلام، عدّه‏اى از مسلمانانِ ساده ‏لوح را بفريبد. او در زمان صادقین (علیهما السلام)، تصوف را ایجاد کرد.

از امام صادق (ع) در مورد «ابوهاشم كوفى» سؤال شد، امام صادق (ع) فرمودند:
«او فردى بسيار فاسد العقيده بود و مسلكى به نام تصوّف اختراع كرد و آن را مركزى براى اعتقادات پليد خود قرار داد.» (1)

بدعت، خودنمايى، چلّه نشينى، تعطيل كردن احكام دين، انزوا و… از مظاهر تصوّف است و ائمه (عليهم‏السلام) با آن مقابله نموده‏اند.

لعنت خدا بر صوفیان!
امام حسن عسكرى (ع) خطاب به صحابى گرانقدرش، ابوهاشم جعفرى فرمود:

«زمانى بر مردم فرا مى‏رسد كه چهره‏هايشان خندان، ولى دلهايى تاريك دارند. از ديدگاه آنان، سنّت يعنى بدعت و بدعت يعنى سُنّت. مؤمن را به ديده حقارت مى‏نگرند و فاسق را ارج مى‏نهند. فرمانروايان آنان افرادى نادان و ستم پيشه‏اند و دانشمندان ايشان دريوزه دربار ستمگرانند. ثروتمندان آنها حقّ تهيدستان را به يغما مى‏برند و كوچك‏ترها بر بزرگان خود پيشى مى‏گيرند. انسان‏هاى نادان از ديدگاه ايشان فردى آگاه و اشخاص حيله‏گر را مهذّب مى‏دانند. ميان فرد با اخلاص و انسان مُردّد تمييز نمى‏دهند. آنان گوسفندان را از گرگ‏ها باز نمى‏شناسند. عالمان و انديشمندان آنها بدترين آفريده‏هاى الهى در روى زمين‏اند؛ چرا كه به فلسفه و تصوّف تمايل نشان مى‏دهند. به خدا سوگند! آنها از عقيده [و فطرت] خود برگشته و از راه حق منحرف شده‏اند. در علاقه و محبّت به مخالفان ما زياده‏روى مى‏كنند و شيعيان و دوستداران ما را به گمراهى مى‏كشانند. اگر به جاه و مقامى دست يابند، از گرفتن رشوه سير نمى‏شوند و اگر به ذلّت گرفتار گردند، رياكارانه خدا را پرستش مى‏كنند. آگاه باشيد كه آنان راه (سعادت و حقيقت) را بر مؤمنان مى‏بندند و مُبلّغان آئين كافرانند. كسانى كه با آنها زندگى مى‏كنند، بايد از آنان بر حذر بوده و دين و ايمان خويش را حفظ كنند.»

سپس امام عسكرى (ع) فرمود:
«اى ابوهاشم! اين مطالب را پدرم از پدران بزرگوارش، از جعفر بن محمّد (ع) برايم نقل نمود. اين سخنان از اسرار ما است، آنها را جز براى اهلش بازگو مكن.» (2)

نفوذ افكار انحرافى و از جمله تصوّف در ميان شيعيان، خطرى بوده است كه بزرگان از ياران ائمه عليهم‏السلام بدان اهتمام مى‏ورزيده و گزارش آن را به امامان معصوم (ع) منتقل مى‏نموده‏اند.

احمد بن محمد بن عيسى ـ از اصحاب امام حسن عسكرى (ع) ـ در نامه‏اى به حضرت چنين گزارش مى‏ دهد:
«گروهى يافت شده‏اند كه براى مردم سخنرانى مى‏كنند و احاديثى مى‏خوانند و آنها را به شما و پدران شما نسبت مى‏دهند. در ميان آنهاست احاديثى كه قلوب ما آنها را نمى‏پذيرد ولى امكان ردّ اين روايات وجود ندارد، چرا كه آنها را از پدران شما نقل مى‏نمايند. ايشان دو نفرند؛ يكى، على‏بن حَسكة و ديگرى، قاسم يقطينى.»

وى در ادامه مى‏ نويسد:
«از عقايد ايشان است كه مى‏گويند: مراد از سخن خدا كه مى‏فرمايد: «انّ الصّلوة تنهى عن الفحشاء و المنكر» (3) (همانا نماز از فحشا و منکر بازمی دارد) مردى است كه مردم را از فحشاء بازمى‏ دارد نه آنكه مقصود، ركوع و سجود باشد. و مقصود از زكات نيز همان مرد است نه دراهم و مالیات. و بر همين منوال، اوامر و نواهى خداوند را تأويل مى‏كنند. بر ما منّت بگذاريد و راه حق و سلامت از انحرافات را بيان نماييد.»

امام عسكرى (ع) در پاسخ نوشتند:
«ابن حَسكه دروغ مى‏گويد و براى شما همين كافى است كه ما او را در زمره دوستان خود نمى‏شناسيم. خدا، او را لعنت كند. به خدا قسم! كه پروردگار، محمّد صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم و پيامبران قبل از او را نفرستاد مگر براى دين خالص و نماز و زكات و روزه و حج و ولايت. و پيامبر گرامى اسلام صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم مردم را دعوت نكرد مگر به سوى خداى وحده لاشريك له و ما اوصيا از فرزندان پيامبر نيز بنده خدا هستيم و به او شرك نمى‏ورزيم. اگر اطاعتش كنيم، بر ما رحم خواهد كرد و اگر نافرمانى‏اش كنيم، ما را عذاب خواهد نمود. ما بر خدا حجّت نداريم بلكه حجّت از اوست بر ما و بر همه خلقش. من اين سخنان را نفى نموده، از اين اشخاص بيزارى مى‏جويم؛ شما نيز آنها را رها كنيد. خداوند، لعنتشان كند. و آنان را در تنگنا قرار دهيد و چنانچه آنها را در مكان خلوت يافتيد، سرشان بر سنگ بكوبيد.» (4)

پى‏ نوشت‏ها:
1. سفينة‏البحار، شيخ عباس قمى، ص 145، بنياد پژوهش‏هاى اسلامى آستان قدس.
2. همان.
3. عنكبوت / 45.
4. رجال الكشّى، ج 2، ص 802 و 803، مؤسّسه آل البيت عليهم‏السلام .

منبع: کوثر، شماره 60، ربانی، سید جعفر، «امام عسکری (ع) و تصوّف»، به نقل از سایت پایگاه حوزه، به آدرس http://hawzah.net/FA/MagArt.html?MagazineArticleID=39576&MagazineNumberID=4788&SubjectID=54264