فضلیت نماز عید قربان در قرآن

در قرآن و متون روایی مأثور، آیات و احادیثی پیرامون فضیلت برپای داشتن فریضه نماز عیدین، وجود دارد که در ذیل به اختصار اشاره خواهد شد:

الف) آیات قرآن:

1.«قد افلح من تزكی و ذكر اسم ربه فصلی»[1]

به یقین كسی كه پاكی جست (وخود را تزكیه كرد) رستگار شد و (آنكه) نام پروردگارش را یاد كرد سپس نماز خواند در روایت چنین تفسیر شده است «و ذكر اسم ربه فصلی»؛ «قال صلوة الفطر و الاضحی» كه مراد از صلوة نماز عید قربان و عید فطر است.[2]

2. فصل لربك وانحر:[3] پس برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی كن. در این آیه امر شده‌است به نماز عید و امر هم دلالت بر وجوب دارد. مراد از صلوه هم طبق گفته مفسران و روایت پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ نماز عید قربان است.[4] آیات مذكور در عین حال كه لزوم نماز عیدین را می رساند متضمن فضائل آنها نیزرمی باشد چرا كه آیه اول می‌گوید رستگاری از ان كسی است كه خود را پاكیزه كرد (یا قربانی نمود) و نماز عید برگزار نمود و در آیه دوم با توجه به اینكه مراد از كوثر فاطمه زهراء ـ سلام الله علیه ـ می‌باشد، به شكرانه این نعمت عظیم بهترین تشكر از خدا این است كه نماز عید و قربانی انجام شود. (و یا نماز گذارد و هنگام نماز برای تكبیر دستها را بالا بیاورد.)[5]

ب) روایات: روایات این بخش در دو قسمت بیان می شود.

بخش اول: ضرورت و لزوم نماز عیدین

1. نماز عید فرض و واجب است. امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: «صلوة العیدین فریضه»[6]

2. علی ـ علیه السّلام ـ فرمود: «لا تجسوا النساء عن الخروج فی العیدین فهو علیهن واجب»[7] زنها را از رفتن در نماز عیدین منع نكنید چرا كه نماز عید بر آنها لازم (و ثابت) است.

منتهی روایات بسیاری آورده شده است كه لزوم نماز عیدین را مشروط به وجود امام معصوم ـ علیه السّلام ـ نموده است از جمله امام باقر ـ علیه السّلام ـ فرمود: «لا صلوة یوم الفطر و الضحی الا مع امام»[8] نماز عید فطر وعید قربان بدون وجود امام (معصوم) لازم نیست.

بخش دوم: فضیلت نماز و روز عیدین

1. روز گرفتن جائزه: پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: «اغدوا الی جوائزكم… ثم قال هو یوم الجوائز» ای مؤمنان صبح عید بدنبال گرفتن جوائز خود باشید، ای جابر جوائز الهی مانند جوائز شاهان نیست، آنگاه فرمود روز عید روز گرفتن جائزه است.[9] در روایت دیگر فرمود: «الیوم الذی یثاب فیه المحسنون» روزی كه خوبان در آن روز پاداش و ثواب دریافت می‌كنند.[10]

2. روز اجتماع مسلمین: امام هشتم ـ علیه السّلام ـ فرمود: روز عید فطر عید قرار داده شده تا مردم در آن روز گرد هم آمده، نعمتهای خدا را ستایش گویند، آن روز، روز عید، دادن زكات، روز تضرع و زاری و روزی است كه خوردن و نوشیدن حلال است.[11]

3. همچون روز قیامت: علی ـ علیه السّلام ـ فرمود: روز عید فطر روزی است كه به نیكان ثواب داده می‌شوند و بدان زیانكار می‌شوند، آن روز شبیه‌ترین روز به روزقیامت شما است پس هنگام خروج از منزل به سوی مصلی به یاد آن لحظه باشید كه از قبرها به سوی پروردگار خروج می‌كنید و در لحظه ایستادن به نماز در مصلی به یاد آن وقتی باشید كه در پیشگاه الهی قرار می‌گیرید و در لحظه برگشت بسوی خانه‌ها به یاد برگشتن بسوی بهشت یا جهنم باشید.[12]

4. بخشیدن گناهان: پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود:«هنگامی كه به سوی نماز عید خارج شدید، خداوند براین مسئله اگاهی دارد و می‌فرماید: (عبادی لی صمتم و لی صلیتم عودوا مغفورا لكم)»[13]

5. روز عطای فراوان و بخشش بزرگ: پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ در این رابطه فرمود: «ان الملائكة یقومون یوم العید علی افواه السكه و یقولون اغدوا الی رب كریم یعطی الجزیل و یغفر العظیم.»[14]

فرمود: ملائكه روز عید بر لبان انسانهای ساكت قرار گرفته و یا در مسیر مردم ایستاده می‌گویند بر پروردگار كریم صبحگاه وارد شوید كه عطای فراوان و بخشش زیاد دارد.

_____________

[1] . اعلی/ 15 – 16

[2] . بحار الانوار، پیشین، ج 87، ص 348.

[3] . كوثر/ 2.

[4] . بحار الانوار، پیشین، ج 78، ص 349.

[5] . تفسیر صافی، پیشین، ج 5، ص 383.

[6] . وسائل الشیعه، پیشین، ص 94، روایت 1 و 4.

[7] . بحار الانوار، پیشین، ج 87.

[8] . وسائل الشیعه، پیشین، ج 5، ص 96، روایت 1 و 2 و 3 و 4.

[9] . وسائل الشیعه، پیشین، ج 5، ص 140.

[10] . همان، ص 140، روایت3.

[11] . همان، ص 141، روایت 4.

[12] . همان، ص 141، روایت 1.

[13] . مستدرك الوسائل، پیشین، ج 6، ص 121.

[14] . همان، ج 6، ص 154.