ماجراي غدير
سال دهم هجرت بود. پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ به قصد انجام اعمال حج از مدينه به مکه سفر کردند. سفر ايشان، به اطلاع مسلمانان نواحي مختلف رسيده بود. از اين رو گروه‌هاي بسياري براي اينکه اعمال حج را در حضور پيامبر انجام دهند، به مکه آمده بودند و همراه ايشان حج گزاردند. پس از مراسم حج و سخنراني هاي گوناگوني که رسول اکرم در مکه ايراد نمودند، کاروان ها تصميم گرفتند به مدينه بازگردند. همه آمدند تا به صحراي کوهستاني جحفه رسيدند. در کنار غدير خم. در اين محل جبرئيل بر پيامبر نازل شد و اين آيه را بر ايشان خواند:
يا اَيُّها الرَّسولِ بَلِّغ ما اُنزِلَ اِلَيکَ مِن رَبِّک وَ اِن لَم تَفعَل فَما بَلَّغتَ رِسالَتَهُ وَ اللهُ يَعصِمُکَ مِنَ النّاس اِنَّ اللهَ لا يَهدي القَومَ الکافِرينَ
اي فرستاده خدا! دستوري را که خدا براي تو فرستاده است، به مردم برسان. اگر نه، رسالت خود را انجام نداده‌اي! خدا تو را از شرّ مردم حفظ خواهد نمود.
اين بود که پيامبر پس از نزول آيه فوق در محل غدير درنگ کردند و پس از اقامه نماز ظهر دستور دادند منبري از جهاز شتران ساختند. آن‌گاه فرمودند تا همه آن جمعيت انبوه گرد آمدند. تاريخ نويسان اهل سنت نوشته اند، در آن روز 120000 نفر در پاي آن منبر حضور داشتند!
پيامبر در ميان آن جمعيت انبوه بر آن منبر بالا رفتند و درباره نزديک شدن مرگ خود ، دوباره سخن گفتند. آن گاه وحي و دستور الهي را درباره تعيينِ جانشين ذکر نمودند و به مردم يادآوري کردند که ايشان پيامبر خدا هستند و احکام خدا را ابلاغ کرده‌اند و اکنون مي خواهند آخرين مسئله مهم ديني را بگويند.
آن گاه علي بن ابي طالب را پيش خود خواندند. نخست حضرت علي در کنارشان ايستاده بودند. سپس دست ايشان را گرفتند و بلند نمودند. بعد، از روي آن منبر، با حضور آن جمعيت پس از خواندن آياتي از قرآن و گفتن سخناني درباره رسالت و جانشيني با صداي بلند فرمودند: مَن کُنتُ مَولاهُ فَهذا عَلي مَولاهُ
هر کس که من تا کنون مولا و سرپرست او بودم، سپس اين علي مولا وسرپرست اوست.
آن‌گاه در حق کساني که علي را ياري کنند، دعا کردند و آنان را که او را ترک گويند نفرين نمودند.
پس از آنکه مراسم رسمي اعلان جانشيني علي بن ابي طالب به پايان رسيد، و چگونگي سرپرستي امت پس از پيامبر روشن گرديد( و معين شد سرپرستان و پيشوايان مردم بعد از رسول خدا، علي و فرزندان از نسل او مي باشند) اين آيه نازل شد:
… اَليَوم اَکمَلتُ لَکُم دينَکُم وَ اَتمَمتُ عَلَيکُم نِعمَتي وَ رَضيتُ لَکُم الاِسلامَ ديناً… .
امروز دينتان را برايتان کامل نمودم و نعمتم را برشما تمام ساختم و راضي شدم که اسلام دين شما باشد.
پس از آن مردمان آمدند و به امر پيامبر با علي بيعت نمودند و ايشان را مولاي خود ناميدند. دست او را فشردند و پذيرفتند که علي امام و پيشواي آنان باشد. رسول اکرم درباره او فرمودند: او را اميرالمؤمنين بناميد.
برخي از تاريخ نويسان نوشته اند که رسول اکرم سه شبانه روز در سرزمين غدير ماندند تا همه بتوانند با حضرت علي بيعت کنند.
نگاهي به خطبه غدير
غدير مشعلي است که رسول خدا ديروز برافروخت تا امروزاز آن بهره گيريم و فردا زندگاني بهتر داشته باشيم و خطبه غدير کتابي است همواره گشوده تا پيوسته در آن نظر کنيم و درس زندگي از آن بياموزيم.
در خطبه غدير رسول خدا با خطاب “اي گروه مردمان” سخن مي‌گويند! نه تنها مردمان حاضر در غدير خم در روز 18 ذيحجه سال دهم هجري، نه تنها مردم مکه و مدينه، نه تنها مسلمانان آن روز، بلکه هر انساني در هر زماني و در هر زميني که هست، پيامبر اکرم با او سخن مي‌گويند.
“پيام غدير” مانند “پيام نبوت” پيامي به همه نسلها در همه دورانها و در همه مکانها است.
بخشهايي از خطبه غدير:
1. فاعلموا معاشر الناس! ان الله نصبه لکم ولياً و اماماً مفترضاً طاعته
اي گروه مردمان! بدانيد خدا او (علي) را بر شما ولي و امام قرار داده است. اطاعت او را برشما واجب نموده است.
1ـ1: خداي متعال حضرت علي را براي امامت و پيشوايي انتخاب نموده است.
1ـ2: اطاعت از ايشان بر همگان واجب است.
2. معاشر الناس! علياً و الطيبين من ولدي هم الثقل الاصغر و القرآن الثقل الاکبر فکل واحد منبيءٌ عن صاحبه و موافق له لن يفترقا حتي يردا علي الحوض.
اي گروه مردمان! علي و پاکان از فرزندانم (که از نسل اويند) ثقل اصغرند و قرآن ثقل اکبر است. هر يک از ديگري خبر مي دهد و با آن توافق دارد. اين دو از هم جدا نمي‌شوند تا در حوض کوثر بر من وارد شوند.
ـ1: قرآن و عترت پيامبر، جدايي ناپذير و مکمل يکديگرند و بشر براي رسيدن به سعادت بايد که از هر دو بهره بگيرد.
3. معاشر الناس!انما اکمل الله عزوجل دينکم بامامته
اي گروه مردمان! خداي عزوجل دين شما را به امامت او (و فرزندانش)کامل نمود.
3ـ1: کمال دين به امامت است و بس!
4. معاشر الناس! انا صراط الله المستقيم الذي امرکم باتباعه ثم علي من بعدي ثم ولدي من صلبه ائمه يهدون بالحق و به يعدلون.
اي گروه مردمان! منم راه مستقيم خدا که شما را به پيروي از آن امر فرموده است. پس از من علي است، سپس فرزندانم از نسل او، اماماني که به سوي حق هدايت مي کنند و به ياري حق به عدالت رفتار مي کنند.
4ـ1: پيروي از راهي که خدا به آن دستور داده است فقط و فقط در پيروي از پيامبر اکرم و علي و فرزندان ايشان خلاصه مي شود و بس!
5. الا ان الخاتم الائمه منا القائم المهدي
بدانيد! آخرين امام ازما قيام کننده مهدي است.
5ـ1: امام زمان نيز در خطبه غدير پيامبر به مردم معرفي شدند و ويژگيهاي ايشان بر شمرده شد.
6. معاشر الناس! قولوا الذي قلت لکم و سلموا علي عليٍّ بامره المومنين… و قولوا “الحمد لله الذي هدانا لهذا و ما کنا لنهتدي لو لا ان هدانا الله”
اي گروه مردمان! آنچه به شما گفتم بگويد و بر علي به عنوان اميرالمومنين سلام کنيد… و بگوييد: “حمد و سپاس خداي را که ما را بر اين امر هدايت فرمود و اگر خداوند هدايت نمي‌کرد ما به هدايت نمي‌رسيديم.
6ـ1: اميرالمومنين، لقب حضرت علي ـ عليه السلام ـ است.
6ـ2: پذيرش ولايت اميرالمومنين، هدايتي از جانب خداوند است و بايد پروردگار کريم را بر اين نعمت والا شکر نمود.
عيد غدير:
در روز هيجدهم ذيحجه سال دهم هجري مهمترين واقعه اعتقادي تاريخ اسلام اتفاق افتاد.در آن روز پيامبر اکرم از جانب خداوند، حضرت علي ـ عليه السلام ـ را به پيشوايي امت اسلام به طور رسمي منصوب نمودند. اين رويداد مهم اعتقادي همان روز جشن گرفته شد. مسلمانان دسته دسته براي تهنيت به حضور اميرالمومنين رفتند و مقام سرپرستي و ولايت ايشان را به آن حضرت تبريک گفتند.پيامبر اکرم از اين روز به عنوان “برترين عيد امت”ياد نموده‌اند. بنابراين مسلمانان هر ساله اين روز را جشن مي گيرند و اعمال و آداب مربوط به آن را انجام مي‌دهند.
برخي از آداب مربوط به عيد غدير، عبارت است از:
1. تهنيت و تبريک گفتن 7. هديه دادن
2. دست دادن 8. روزه گرفتن
3. تبسم و اظهار شادي 9. افطاري دادن
4. پوشيدن لباسهاي فاخر 10. نيکي کردن
5. غذا دادن 11. صلوات فرستادن
6. ديد و بازديد 12. نماز روز عيد غدير (که در مفاتيح الجنان آمده)