مخالفت امیرالمومنین علیه السلام با ابوبکر و حاکمیت او

مخالفت امیرالمومنین (ع) با ابوبکر و حاکمیت او

گاهی در میان بعضی نوشته ها به موضوعی برمی خوریم که در ضمن غلط بودن ، بعضی اذهان را به خود مشغول میکند . رضایت امیرالمومنین علی علیه السلام از ابوبکر و حاکمیت او بر مسلمانان ، از شوخی هایی است که افراد مطلع و آگاه را به خنده وامیدارد .
آگاهی هرچند سطحی و اندک از متون معتبر تاریخی و روایی ، هر کاوشگری را به این حقیقت میرساند که میان غاصبان حق الهی امیرالمومنین علیه السلام و خود ایشان هیچ گاهِ خوشی نگذشته است و بلکه غضب آن حضرت و مخالفت ایشان با عداوت ها و کینه ورزی های حاکم وقت ( ابوبکر ) از یک سو و اِعمال خشونت و بد رفتاری حاکم با خاندان نبوت نشاندهنده خصومت دیرینه ای دارد که ریشه در صدر تاریخ اسلام دوانده است .
امیرالمومنین علیه السلام از یک سو متحمل بیشترین فشارها و خشونت بار ترین رفتارهاست و از سوی دیگر به خاطر حکمتهایی که آن حجت خدا آنها را رعایت میکند رفتارهای خویش را کنترل نموده و از تحریک حاکم پرهیز مینماید .
اینجاست که به موضوع دردناک و پرغضه مظلومیت آن حضرت میرسیم …
همان موضوعی که اشعث بن قیس کندی ، به طعنه ، به آن حضرت خطاب میکند که چقدر میگویی :
ما زلت مظلوما منذ قبض رسول الله
پس از رسول خدا همواره مورد ظلم واقع شده ام .
اسناد و مدارکی که حاکی از مخالفت امیرالمومنین علیه السلام با ابوبکر و غاصب دانستن اوست متعدد است و در اینجا فقط به ارائه چند مدرک بسنده میکنیم :
بطور کلی آنچه که میتواند باعث شکل گیری پندار رضایت امیرالمومنین از ابوبکر گردد در چند جهت قابل پیگیری است :

1-گزارشهای معتبر تاریخی از سخنان مردم آن دوره ، رضایت ایشان را نقل کرده باشند .
2- ایشان در برابر آنچه رخ داده کاملا سکوت نموده باشند بگونه ای که  بتوان این سکوت حضرت را نشانه رضایت ایشان از وضع موجود تعبیر کرد
3- ایشان در جهت تایید حاکمیت ابوبکر عبارات روشن و واضحی داشته باشند .
4- ایشان عملا در تقویت پایه های حاکمیت ابوبکر شرکت کرده و رفتارهای آشکار و روشنی داشته باشند .
5- برخورد حاکمیت ابوبکر با حضرت بگونه ای باشد که از آن ، روابط حسنه و رضایت استفاده شود .
در بررسی تاریخ صدر اسلام مشاهده میکنیم که هیچ یک از موارد فوق رخ نداده است و لذا هیچ زمینه ای برای طرح موضوع رضایت امیرالومنین علیه السلام از خلفا باقی نمیماند .

به عبارت دیگر :
1- در نقلهای تاریخی ناقلان اخبار عدم رضایت آن حضرت را از حکومت نقل کرده اند .
2- حضرت نه تنها سکوت نکرده اند بلکه در موقعیتهای مختلف زبان به مخالفت گشوده اند و از حق الهی خویش سخن به میان آورده اند .
3- از آن حضرت نه تنها عبارات تایید کننده ای درباره حاکمیت ابوبکر و تایید نظام پادشاهی پدید آمده پس از پیامبر  دیده نمیشود بلکه سخنان حضرت نشان از عزم ایشان به براندازی حاکیت ابوبکر دارد .
4- آن حضرت نه تنها در هیچ یک از فعالیتهای حکومتی ، در جهت تقویت حاکمیت ، شرکت نکرده اند بلکه در صدد فراهم آوردن یارانی برای مقابله نظامی با حکومت غاصب ابوبکر برآمده اند .
5- برخورد حکومت با حضرت مسالمت آمیز نبود تا جاییکه از برخورد خصمانه دستگاه با آن حضرت میتوان به عدم رضایت آن حضرت با دستگاه حاکم پی برد .

اکنون بطور مختصر به هر یک از موارد فوق بطور اشاره میکنیم .

1- موسی بن عقبه ( متوفای 141 هجری ) از ابن شهاب زهری نقل میکند:
* ان رجالا من المهاجرین غضبوا فی البیعه ابی بکر ، منهم علی { علیه السلام } و الزبیر … و معهما السلاح … ( محب طبری / الریاض النضره /1/241 ) در بیعت با ابوبکر تعدادی از مهاجرین از جمله علی { علیه السلام } و زبیر ، در حالیکه سلاح به همراه داشتند به خشم آمدند .
معاویه در نامه ای که به امیرالمومنین علیه السلام نوشته اینطور آورده است :
*و علی کلهم بغیت ، عرفنا ذلک فی نظرک الشزر و قولک الهجر و تنفسّک الصعداء و ابطائک عن الخلفاء ( منقری / وقعه صفین /87 )
تو نسبت به همه آنان ( خلفای پیشین ) سرپیچی کردی و این را از نگاه غضب آلود و سخنان تند و تیز و آه سینه و عدم همراهی ات با آنان دریافتم 

2- درباره کلام حضرت در دفاع از حق خویش و مخالفت با حاکمیت مدارک متعددی هست که از میان آنها به یک نمونه اشاره میکنیم : 
* اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَعْدِیکَ عَلَى قُرَیْشٍ وَ مَنْ أَعَانَهُمْ فَإِنَّهُمْ قَدْ قَطَعُوا رَحِمِی وَ أَکْفَئُوا إِنَائِی وَ أَجْمَعُوا عَلَى مُنَازَعَتِی حَقّاً کُنْتُ أَوْلَى بِهِ مِنْ غَیْرِی وَ قَالُوا أَلَا إِنَّ فِی الْحَقِّ أَنْ تَأْخُذَهُ وَ فِی الْحَقِّ أَنْ تُمْنَعَهُ فَاصْبِرْ مَغْمُوماً أَوْ مُتْ مُتَأَسِّفا   (نهج البلاغه / صبحى صالح / صفحه‏ى 336 / خطبه 217 )
خداوندا از تو جهت انتقام از قریش و آنهایى که یاریشان کردند، یارى مى‏طلبم چرا که آنها پیوند خویشاوندیم را قطع کردند و کار را بر من واژگون نمودند و در غصب و ضایع کردن حقى که من از دیگران بدان سزاوارتر بودم با هم متحد شدند . و گفتند بدانید که حق گرفتنى است و تو باید از آن منع شوى پس تو که صاحب حقّى، در غم و اندوه صبر کن یا در حال تأسف بمیر. 

3- ابن میثم بحرانی ( متوفای 679 هجری ) از کتاب وقعه صفین تالیف نصر ابن مزاحم منقری ( متوفای 212 هجری ) نقل میکند که حضرت امیرالمومنین علیه السلام فرمودند :
* لو وجدت أربعین ذوی عزم‏ لقاتلت  (ابن میثم بحرانی / شرح نهج البلاغه / 2/ 26-27 )
اگر چهل نفر یار ثابت قدم میداشتم میجنگیدم.
 ابن ابی الحدید معتزلی ( متوفای 656 هجری ) این عبارت را بدین گونه از آن حضرت نقل کرده است :
* لو وجدت أربعین ذوی عزم‏ ( شرح نهج البلاغه / 2 / 22 )
اگر چهل یار ثابت قدم میداشتم !
وی به ثبت این عبارت در کتاب وقعه صفین اشاره کرده و در ادامه توضیحی را می آورد 
ذکر ذلک نصر بن مزاحم فی کتاب صفین-  و ذکره کثیر من أرباب السیرة- (
نصر بن مزاحم در کتاب پیکار صفین آن را ذکر میکند – و تعداد زیادی از سیره نویسان { این جمله } را نقل کرده اند .

4- یکی از اموری که هرگر نمیتوان به آن خدشه وارد نمود عدم دخالت در پیشبرد اهداف حکومت ابوبکر است . امیرالمومنین ، آن حیدر کرار و آن صفدر قهار و آن شیر خدای جبار به یکباره دست از شمشیر کشید و هیچ کمکی به حکومت آن زمان نکرد . آن کسی که برای شرکت در نبردهای صدر اسلام و برای دفاع از رسول خدا و تحت فرمان رسول خدا شب و روز نمیشناخت به یکباره دست از نبرد بشست و حکومت را با پادشاهیش تنها گذاشت . از سوی دیگر در تاریخ میبینیم که آن حضرت چندین شب برای گردآوری گروهی رزمجو و مبارز در میان مردم مدینه جست و جو مینمایند و اعلام میدارند که از من چهل مرد جنگی داشتم بر پادشاهی ابوبکر قیام میکردم و با سرنگونی باطل ، حق را در موضع خودش مینشاندم .

5- درباره خشونت دستگاه حاکم با آن حضرت نقلهای فرائانی هست که به دو نمونه بسنده میکنیم :
* غضب علی و الزبیر … و تخلفا عن البیعه … فصاح عمر : اخرجوا او لنحرقنها علیکم . فابوا ان یخرجوا … ثم اخرجهما یسوقهما حتی بایعا ( واقدی- المسترشد/ طبری امامی /378  )
علی { علیه السلام } و زبیر خشمگین گشتند … و بیعت ننمودند … عمر فریاد کشید : ( از خانه ) خارج شوید یا آن را با شما به آتش میکشم . آنان خارج نشده و امتناع کردند … سپس آن دو را ( به زور ) بیرون آورد و نزد ابوبکر برد تا بیعت کنند .
*ثم ان علیا اتی به الی ابی بکر و هو یقول : انا عبد الله و اخو رسوله . فقیل له : بایع ابابکر . فقال : انا احق بهذا الامر منکم لا ابایعکم و انتم اولی بالبیعه لی … فقال عمر : انم لست متروکا حتی تبایع  ( الامامه و السیاسه / ابن قتیبه / 1 / 31- 28 )
علی { علیه السلام } را نزد ابوبکر آوردند در حالیکه میگفت :من بنده خدا و برادر رسول خدایم . به او گفته شد : با ابوبکر بیعت کن . فرمود : تناها من برای بیعت کردن سزاوارم ، با شما بیعت نمیکنم و بایستی که شما با من بیعت کنید .
همانطور که مشاهده شد عدم رضایت امیرالمومنین علیه السلام از ابوبکر و پادشاهی او ، از زوایای مختلف تاریخ و نیز از برایند مجموع اسناد تاریخی کاملا آشکار و روشن است .
و دشمنان اسلام و قرآن برای سرپوش نهادن به ظلمهای بی حد و حصری که توسط پادشاهی شکل گرفته پس از پیامبر ، صورت گرفت سعی میکنند امیرالمومنین علیه السلام را همراه و موافق ابوبکر معرفی کنند تا به این ترتیب به حکومت غاصبان وجهه مقبولی بدهند .