پرسش: آيا شيعه بر خلاف آيه شريفه (لا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَد مِنْ رُسُلِهِ) براي نبوت مراتبي قائل است؟[1] .
پاسخ: در مقام دعوت و هدف بعثت که همانا دعوت به مبدا و معاد و تربيت جامعه است، همه انبيا يکسان مي باشند. اما در فضيلت، کمال و ساير ويژگي ها داراي مراتب متفاوتي هستند. براي مثال پيغمبري که بر هزار نفر مبعوث شده با پيغمبري که بر صد هزار نفر مبعوث گشته، با رسولي که بر عموم مردم مبعوث شده، يکسان نمي باشند.
همانطور که معلم دبستان، معلم دبيرستان و معلم دانشگاه را ـ در عين حالي که از يک وزارتخانه و با احکام يکساني منصوب مي شوند ـ نمي توان برابر دانست و بر حسب فضيلت ها و کمالاتي که هر کدام دارند، محل خدمتشان بالاتر و متفاوت است؛ انبيا نيز همين گونه اند، از جهت رتبه و مقام متفاوتند. چنانچه خداوند در قرآن کريم مي فرمايد: (تِلْکَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلي بَعْض مِنْهُمْ مَنْ کَلَّمَ اللهُ وَ رَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجات)؛ بعضي از پيامبران را بر بعضي ديگر برتري و فضيلت داديم و درجات برخي از آن ها را بلند گردانيديم».[2] .
چنانچه در قرآن مجيد آمده است، خداوند با برخي از اين انبيا مثل حضرت آدم: (يا آدَمُ اسْکُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُکَ الْجَنَّةَ)[3] يا با حضرت موسي: (أَنَا رَبُّکَ فَاخْلَعْ نَعْلَيْکَ)[4] يا در شب معراج با پيغمبر خدا: (فَأَوْحي إِلي عَبْدِهِ ما أَوْحي)[5] سخن گفته است.
[ صفحه 75]
مهمترين اين ويژگي ها، مقام خاتميت است که از آن پيغمبر اسلام مي باشد.
بنابراين، بر اساس آيات قرآن مجيد، نبوت مراتب متفاوتي دارد که بالاترين آن، در وجود مبارک خاتم الانبياء خلاصه شده است. مقام ايشان، مادون مقام واجب و مافوق تمام مراتب امکانيه است. چون رسول الله(صلي الله عليه وآله) به بالاترين مرتبه ممکن نايل شدند، نبوت هم به وجود ايشان ختم گرديد.
حضرت ابراهيم، پس از امتحان هاي سه گانه که با جان و مال و فرزند خويش داد، خداوند آن بزرگوار را بلند مرتبه گردانيد و ايشان را پس از مقام هاي نبوت و رسالت به مقام امامت هم منصوب گردانيد.
از آيه شريفه: (وَ إِذِ ابْتَلي إِبْراهِيمَ رَبُّهُ بِکَلِمات فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّي جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي قالَ لا يَنالُ عَهْدِي الظّالِمِينَ)؛ هنگامي که خداوند ابراهيم را به اموري امتحان کرد و او همه را به جاي آورد سپس خداوند فرمود: من ترا براي مردم امام و پيشوا قرار دادم. ابراهيم پرسيد آيا اين امامت را به فرزندان من هم عطا خواهي کرد؟ خداوند فرمود: امامت که عهد من است به ستمکاران نخواهد رسيد»[6] چنين استنباط مي شود که، امامت بالاتر از نبوت است؛ چون به شخصي که داراي مقام نبوت، خلافت، رسالت و نيز اولوالعزم بوده، عطا شده است.[7] .
منابع :
كتاب شهابي در شب
