مهدى از ديدگاه قرآن

(بقية الله خير لکم ان کنتم مؤمنين)

(بازمانده ى خدا بهتر است براى شما، اگر مؤمن باشيد). (هود: 86)

بيش از يکصد آيه از قرآن کريم به مصلح کل حضرت بقية الله ارواحنا فداه تفسير وتأويل شده است، که علامه ى بزرگوار، مولى محمد باقر مجلسى در دائرة المعارف بزرگ شيعه (بحار الانوار) 65 آيه را به استناد احاديث وارده از اهل بيت عصمت وطهارت عليهم السلام در پيرامون ظهور يکتا بازمانده از حجتهاى حضرت احديت نقل کرده است.(15) وبرخى از بزرگان کتابهايى را در اين رابطه به رشته ى تحرير در آورده اند که از آن جمله است:

1- المحجة فيما نزل فى القائم الحجة (عليه السلام)

شامل 120 آيه از آيات تفسير شده به ظهور حضرت مهدى ارواحنا فداه به استناد احاديث وارده از معصومين عليهم السلام.(16)

2- المهدى فى القرآن

شامل 110 آيه از آيات تأويل شده به ظهور حضرت بقية الله به استناد احاديث وارده از طريق شيعه وسنى.(17)

3- موعود قرآن

ترجمه ى فارسى (المهدى فى القرآن).

4- سيماى امام زمان (عليه السلام) در آينه ى قرآن

شامل بيش از 140 آيه از آيات قرآن کريم که در روايات فريقين (شيعه وسنى) به ظهور قبله ى موعود وکعبه ى مقصود تفسير شده است.(18)

وما در اينجا به نقل چند آيه در اين رابطه بسنده مى کنيم:

1- (ونريد ان نمن على الذين استضعفوا فى الأرض ونجعلهم أئمة ونجعلهم الوارثين).

يعنى: (وما اراده کرده ايم به آنانکه در روى زمين به ضعف کشيده شده اند منت نهاده، آنها را پيشوايان ووارثان زمين قرار دهيم).(19)

طبق روايات بيشمارى اين آيه در حق مصلح جهان حضرت بقية الله ارواح العالمين له الفداء نازل شده که در آخر الزمان قيام کرده، بساط ننگين ظلم وبيدادگرى را در هم خواهد پيچيد وپرچم عدالت را در سرتاسر جهان به اهتزاز در خواهد آورد. وبه تکتازى فرعونيان خاتمه خواهد داد.(20)

2- (بقية الله خير لکم ان کنتم مؤمنين).

يعنى: بازمانده ى خدا بهتر است براى شما، اگر مؤمن باشيد).(21)

مطابق روايات فراوانى، هنگامى که حضرت بقية الله ارواحنا فداه ظهور مى کند پشت خود را به ديوار کعبه تکيه داده، نخستين چيزى که به زبان مى آورد، اين آيه ى شريفه است، آنگاه همه ى آنها که در آنجا گرد آمده اند با عنوان (السلام عليک يا بقية الله) به پيشگاه آن حضرت عرض ادب مى کنند.(22)

3- (هو الذى ارسل رسوله بالهدى ودين الحق ليظهره على الدين کله ولو کره المشرکون).

يعنى: (او خدايى است که پيامبرش را با هدايت ودين حق برانگيخت تا آن را بر همه ى اديان پيروز گرداند، اگر چه مشرکان نخواهند).(23)

پيشواى ششم شيعيان در تفسير اين آيه فرمود: مهدى ما ظهور مى کند ودين مقدس اسلام را بر همه ى اديان پيروز مى گرداند، اگرچه دشمنان راضى نباشند. که منظور از اين پيروزى، سيطره ى نظامى وپيروزى ظاهرى است وگرنه از نظر دليل وبرهان، اسلام در هر زمانى بر همه ى اديان غلبه داشت. ومکتبهايى که ريشه ى آسمانى دارد (چون مسيحيت وکليميت) چون از يک سو تحريف شده، واز سوى ديگر به هنگام تشريع شده بود، پاسخگوى نيازمنديهاى قرون بعدى نبودند، از اين رهگذر از نخستين روز ظهور اسلام، دليل ومنطق اسلام بر همه ى اديان پيروز بود ولى غلبه ى ظاهرى آن به هنگام ظهور آن يکتا بازمانده از حجتهاى پروردگار تحقق خواهد يافت.(24)

4- (اعلموا ان الله يحيى الأرض بعد موتها قد بينا لکم الآيات لعلکم تعقلون).

يعنى: (بدانيد که خدا زمين را پس از مرگ آن زنده مى سازد. به راستى نشانه هاى (قدرت خدا) را براى شما بيان کرديم، باشد که عقل خود را بکار بنديد).(25)

پيشواى پنجم شيعيان مى فرمايد: مهدى ما قيام مى کند وبه وسيله ى گسترش عدالت در سراسر گيتى، جهان را زنده مى کند، پس از آنکه در زير کابوس ظلم وستم مرده باشد.(26)

پيشواى هفتم حضرت موسى بن جعفر عليه السلام نيز در تفسير اين آيه فرمود: خداوند زمين را به وسيله ى عدل وداد زنده مى کند، نه بارش باران.(27)

آرى اگر جامعه اى در زير فشار ظلم وستم باشد جامعه ى مرده است وتنها موقعى زنده مى شود که ظلم وستم از آن جامعه رخت بر بندد ونعمت عدالت در آن جامعه گسترش يابد. از اينجاست که امير مؤمنان على عليه السلام عدالت را زير بناى زندگى مردم دانسته مى فرمايد: (العدل قوام الرعية).

5- (واشرقت الأرض بنور ربها).

يعنى: (زمين به نور پروردگارش منور گرديد).(28)

امام رضا عليه السلام در تأويل اين آيه مى فرمايد: او چهارمين فرزند من، پسر بهترين کنيزان است که زمين را از هر جور وستمى پاکيزه مى کند. مردم در ولادت او دچار ترديد مى شوند. او را غيبتى طولانى است چون ظاهر شود زمين با نور پروردگارش روشن مى گردد.(29)

6- (قل ارايتم ان اصبح ماؤکم غورا فمن يأتيکم بما معين).

يعنى: (بگو اگر ببينيد که آب شما فروکش کند، چه کسى براى شما آب گوارا باز آورد).(30)

همه ى موجودات زنده از آب آفريده شده وقوام آنها با آب است ولى منظور از آب گوارائى که در آيه ى فوق مطرح شده، مقام ولايت کبراى حضرت صاحب الزمان ارواحنا فداه است که پس از دوران فروکش (غيبت) يکبار ديگر به فرمان خدا ظاهر شده، تشنگان دانش وعظمت، وشيفتگان تقوى وعدالت را، از آبشخور اقيانوس بيکران آب حيات ومعادن حکمت، سيراب فرموده، به سعادت دنيا وآخرت نائل مى گرداند. به دليل نقش حياتى حضور امام عليه السلام در زندگى توده ها، قرآن کريم وجود اقدس امام عليه السلام را آب گوارا تعبير نموده است.

على بن جعفر از برادر بزرگوارش امام موسى بن جعفر عليه السلام، از تفسير اين آيه مى پرسد، امام عليه السلام مى فرمايد: (هنگامى که امامتان از ديدگان شما ناپديد شود ونتوانيد او را ببينيد چه خواهيد کرد).(31)

پيامبر اکرم صلى الله عليه وآله وسلم خطاب به عمار مى فرمايد: اى عمار! خداوند با من عهد کرده که از تبار حسين (عليه السلام) امام پديد مى آيد که نهمى آنها از ديدگان ناپديد مى شود واين است معناى آيه ى شريفه ى (قل ارأيتم ان اصبح ماوکم غورا)، براى او يک غيبت طولانى است که گروهى از عقيده ى خود برمى گردند وگروهى بر آن ثابت مى مانند، چون آخر الزمان فرا رسد، او ظاهر مى شود ودنيا را پر از عدل وداد کند، چنانکه از جور وستم پر شده است).(32)

7- (هدى للمتقين. الذين يؤمنون بالغيب).

يعنى: (هدايت است براى پرهيزکاران که به غيب ايمان آورند).(33)

طبق احاديث فراوانى منظور از غيب در اين آيه امام غائب عليه السلام است. امام صادق عليه السلام در تفسير اين آيه مى فرمايد: (پرهيزکاران) شيعيان على بن ابى طالب عليه السلام است واما (غيب) پس آن حجت غائب است.(34)

جابر بن عبد الله انصارى در ضمن يک روايت طولانى که از 12 پيشواى معصوم وقائم آنها بحث کرده، از رسول اکرم صلى الله عليه وآله وسلم نقل مى کند که فرمود: خوشا به حال آنانکه در زمان غيبت او شکيبائى پيشه کنند وبر محبت آنها استوار بمانند، که آنها را خداوند متعال در آيه ى (الذين يؤمنون بالغيب) ستوده است.(35)

8- (ولقد کتبنا فى الزبور من بعد الذکر ان الأرض يرثها عبادى الصالحون).

يعنى: (گذشته از ذکر (تورات) در زبور نيز نوشتيم که به راستى زمين را بندگان شايسته ام به ارث مى برند).(36)

از امام باقر وامام صادق عليهما السلام روايت شده که منظور از بندگان صالح در آيه ى شريفه، حضرت قائم (ارواحنا فداه) وياران او مى باشد.(37)

جالب توجه اينکه متن اين بشارت در زبور فعلى موجود است. چنانکه در بخش پيشين متن آن گذشت.

طبق وعده ى قطعى خدا در همه ى کتابهاى آسمانى، روزى بندگان صالح خدا وارث زمين خواهند شد، وپرچم توحيد را در سراسر کره ى خاکى به اهتزاز در خواهند آورد. ديگر از ظلم وستم وتبعيض وتجاوز وحق کشى نشانى نخواهد بود. روح صفا وصميميت وبرادرى وبرابرى بر تمام دلها حکومت خواهد کرد. به اميد آن روز.

9- (وله اسلم من فى السموات ومن فى الأرض طوعا وکرها).

يعنى: (هر که در آسمانها وزمين است خواه وناخواه (تسليم او شده) بر او اسلام آورده اند).(38)

امام صادق عليه السلام در تفسير اين آيه فرمود: هنگامى که قائم (عليه السلام) قيام کند، نقطه اى در روى زمين نمى ماند جز اينکه به يکتايى خدا ورسالت حضرت پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) گواهى مى دهند.(39)

ابن بکير مى گويد: از ابو الحسن (عليه السلام) در مورد آيه ى (وله اسلم) پرسيدم، فرمود: در حق قائم (عليه السلام) نازل شده است، هنگامى که ظاهر شود اسلام را بر يهود، نصارى، صائبين، ملحدين، مرتدين وکافرين شرق وغرب، عرضه مى کند هر کس (پس از شناخت حقانيت اسلام) از روى رغبت اسلام آورد، او را به نماز وزکات وديگر وظائف اسلامى امر مى فرمايد. وهر کس نپذيرد گردن مى زند تا در شرق وغرب جهان احدى جز موحد باقى نباشد.(40)

10- (وعد الله الذين امنوا منکم وعملوا الصالحات ليستخلفنهم فى الارض، کما استخلف الذين من قبلهم وليمکنن لهم دينهم الذى ارتضى لهم وليبدلنهم من بعد خوفهم امنا).

يعنى: (خداوند آنها را که از شما ايمان آورده، عمل شايسته انجام داده اند. وعده داده است که در روى زمين جانشين سازد، چنانکه پيشينيان را جانشين ساخت. وآنان را از دينى که براى آنها پسنديده، متمکن سازد. وآنها را پس از خوف ووحشت به امنيت برگرداند).(41)

امامصادق عليه السلام در تفسير آيه ى فوق فرمود: درباره ى قائم (عليه السلام) وياران او نازل شده است.(42)

امامزين العابدين عليه السلام آيه ى شريفه را تلاوت کرده فرمود: به خدا سوگند مقصود از آنها شيعيان ما اهل بيت است. خداوند آنها را به دست مردمى از ما که (مهدى) اين امت است جانشين قرار مى دهد ومتمکن مى سازد وبه امنيت مى رساند.(43)

نظير اين روايت از امام باقر وامام صادق عليهما السلام نيز نقل شده است.(44