نمازگزارانی که به دوزخ می روند!
امام باقر (علیه السلام) در حدیثی می فرمایند: «اسلام بر پنج ستون پایه گذاری شده است: نماز، زکات، روزه، حج و ولایت، هیچ یک همانند ولایت مورد عنایت قرار نگرفته است؛ اما مردم چهار رکن نماز، زکات، روزه و حج را گرفتند و رکن رکین ولایت را رها نمودند.» (1)
در حدیث دیگری از ایشان نقل شده که فرمودند: «بالاترین مرتبه ی دین، کلید دین، مدخل همه چیز و خرسندی خداوند در شناخت امام و اطاعت از اوست. آگاه باشید اگر فردی شب زنده داری و روزه داری نماید، همه ی ثروت خویش را انفاق کند، همه ی عمر به خانه ی خدا رود؛ ولی معرفت به ولایت ولیّ خدا نداشته باشد تا از او پیروی نماید و اعمال خویش را با راهنمایی او انجام دهد، هیچ حقی از ثواب الهی ندارد و اساساً در شمار مؤمنان قرار نمی گیرد» (2)
با این دو حدیث روشن می شود که ولایت، شرط قبول نماز و دیگر عبادات است. امّا اهمیت ولایت به اینجا ختم نمی شود؛ بلکه به جایی می رسد که برای رسیدن به توحید باید از حصار ولایت رد شد. به عبارت ساده تر: کسی توحید را نمی فهمد مگر آنکه پیش از آن ولایت را درک کرده باشد.
ولایت به چه معناست؟
معانی زیادی برای ولایت نقل شده است که مشهورترین آنها را بیان می کنیم.
نخستین معنای لغوی ولی، متصل و پیوسته بودن به چیزی یا کسی است. در این معنا، ولایت به معنای اتصال داشتن ولی با مردم است.
دومین معنای ولی، دوست کسی بودن است و سومین معنای آن زیر سلطه داشتن.
چنانچه می بینید ارتباط عمیقی بین تمامی معنای ولایت وجود دارد. به تعبیری ولایت یعنی اطاعت کردن از روی دوست داشتن. (4)
مقام معظم رهبری، در تعریف ولایت، فرموده اند: «ولایت، معنای عجیبی است. اصل معنای ولایت، عبارت از نزدیك بودن دو چیز با یكدیگر است. فرض بفرمایید وقتی كه دو ریسمان، محكم به هم تابیده می‌شوند و جدا كردن آنها از یكدیگر، به آسانی ممكن نیست، آن را در عربی «ولایت» می‌گویند. ولایت، یعنی اتصال و ارتباط و قرب دو چیز به صورت مماس و مستحكم با یكدیگر. همه‌ی معانی‌ای كه برای «ولایت» در لغت ذكر شده است – معنای محبت، معنای قیومیت و بقیه‌ی معانی، كه هفت، هشت معنا در زبان عربی هست – از این جهت است كه در هر كدام از اینها، به نوعی این قرب و نزدیكی بین دو طرف ولایت وجود دارد. مثلا «ولایت» به معنای محبت است؛ چون محب و محبوب، با یكدیگر یك ارتباط و اتصال معنوی دارند و جدا كردنشان از یكدیگر، امكان‌پذیر نیست.» (5)
سلسلة الذهب، کلام طلایی
زمانی که امام رضا (علیه السلام)، وارد نیشابور شدند، در گفتگو با مردم فرمودند:
«کلمة لا إله إلّا اللّه حصنی فمن قالها دخل حصنی و من دخل حصنی أمن من عذابی»
(گفتن کلمه ی لا اله الا الله قلعه من است و هر کس وارد قلعه ی من شود از عذاب ایمن می ماند.)
و پس از آن جمله ای فرمود: «بشرطها و شروطها و انا من شروطها.»
(به شرط و شروطی که من از آن شروط هستم.)
در بیان مفهوم این جمله، سخنهای بسیاری گفته اند. مثلاً شرط را نبوت و شروط را امامت معصومین (علیهم السلام) دانسته اند. (3) آنچه روشن است، این موضوع را نشان می دهد که ایمن ماندن از عذاب الهی، مستلزم پذیرفتن ولایت امام معصوم (ع) است.
آنچه مفهوم این حدیث را کامل تر می کند، حدیث دیگری از امام رضا (ع) است که فرمودند: «ولایة علی بن ابی طالب حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی» (ولایت علی بن ابی طالب دژی است و هر کس وارد دژ من شود از عذاب ایمن می ماند.)
می توان با این حدیث «کلمه ی لا اله الّا الله» که نشانگر توحید است را با «ولایت علی بن ابی طالب (ع)» برابر دانست.
قصد قربت
مرام مسلمانان اینگونه است که عبادات خود را به قصد قربت انجام می دهند. امّا باید دانست که تنها راهی که ما را به قرب خداوند می رساند، مسیری است که از ولایت طی می شود.
خداوند با اعطای مقام ولایت به اهل بیت (علیهم السلام)، دست آنان را در دخل و تصرف در امور بازگذاشته است. از طرف دیگر وقتی با اسامی اهل بیت (ع) رو به رو می شویم، بیش از پیش متوجه می شویم که قبول محبت و سرپرستی آنها، راه رسیدن به قلعه ی توحید است. در بسیاری از سلامها خطاب به حضرات معصومین (ع) آمده است:
السلام علیک یا باب اللّه الذی لایوتی إلّامنه. السلام علیک یا سبیل اللّه الذی من سلک غیره هلک. (6)
(سلام بر شما که باب [ورود به ساحت قرب] خداوند هستید که جز از طریق او نمی توان وارد شد. سلام بر شما که سبیل خدا هستید، که هر که جز آن را بپیماید هلاک می شود.)
پی نوشت:
1. کافی، ج 4، باب ایمان و کفر، باب دعائم اسلام، ح 3
2. همان، ح 6
3. «تشیع، اعتقادی اصیل»، حجت الاسلام میرحمید موسوی، به نقل از سایت دانشکده ی باقرالعلوم (ع)
4. کتاب پرسشها و پاسخها پیرامون مسائل مهم اعتقادی، ص111
5. سخنرانی مقام معظم رهبری در تاریخ 6/2/76
6. زیارت مخصوص حضرت صاحب الزمان (عج)
منابع:
1. حجت الاسلام موسوی، میر حمید، «تشیع، اعتقادی اصیل»، به نقل از سایت دانشکده ی باقرالعلوم
2. جوان آراسته، حسین، «اسلام ناب محمدی»، نامه ی جامعه، ش 5، سال 83؛ به نقل از سایت پایگاه حوزه
3. شفیعی سروستانی، اسماعیل، مجله ی موعود، تیر و مرداد 1383، شماره 45
4. دانشنامه ی امام رضا (ع)، مقاله ی جایگاه ولایت در حدیث سلسله الذهب
پ.میعاد
