وظایف منتظران امام زمان (عج)
قواعد دوستی با امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نیز بر پایه ی محبت به آن حضرت می چرخد. محبت است که دوست واقعی امام را وا می دارد که هر صبح از او یاد کند، از دوری اش غمگین باشد، برای سلامتی اش صدقه بدهد و دشمنان او را دشمن خود بداند.
وظایفی که برای منتظران امام زمان (عج) در کتاب مکیال المکارم ذکر شده است، هشتاد مورد است که در اینجا به هشت مورد آن اشاره می کنیم.
1. تجدید عهد با امام
بیعت کردن با امام یعنی پیمان بستن با او که در راه او، از جان و مال دریغ نکنیم. این تجدید عهد، به وسیله ی دو امر تحقق پیدا می کند: یکی تصمیم قلبی به یاری امام و اطاعت از ایشان، و یکی اظهار این تصمیم قلبی به زبان.
پیمان یاری امام، هر روز بعد از هر نماز و در هر جمعه باید تجدید شود. از نمونه ی عالی تجدید عهد، خواندن دعای عهد با آغاز «اللهم ربَّ نور العظیم…» است که در سحر خوانده می شود. (1)
2. اندوهگین بودن مؤمن و گریستن در فراق امام (عج)
اینکه مؤمن در دوری از امام، اندوهگین باشد، از نشانه های دوستی اوست. امام رضا (علیه السلام) درباره ی این وظیفه فرموده اند: «چه بسیار زنان جگر سوخته ی مؤمنه و چه بسیار مردان مؤمن اسفناک جگر سوخته خواهد بود آنگاه که ماء معین (از اوصاف امام زمان (عج) به معنای آب گوارا) مفقود و غایب گردد.» (2)
امام صادق (ع) نیز درباره ی گریستن در زمان غیبت امام فرمودند: «مبادا دم بربیاورید! همانا به خدا سوگند امام شما مدتی از روزگار غایب خواهد گشت و یادش خاموش خواهد ماند تا اینکه گفته می شود مرده، هلاک شده، به کدام دره رفته است؟ و البته دیدگان مؤمنین بر او گریان خواهد شد…» (3)
3. سعی در خدمت به آن حضرت
در اینکه خدمت کردن در زمان غیبت، به امام زمان (عج) از واجبات است تردیدی نیست. چرا که امام صادق (ع) فرمودند: «اگر دوران او را دریابم تمام مدت زندگانی ام را در خدمت او خواهم بود.» (4)
امّا خدمت به امام چگونه است؟ خدمت کردن به حضرت صاحب الامر (ارواحنا له الفداء) با انجام دادن کاری که حضرت به آن امر کرده باشد، محقق می شود. عمل خاصی که به دستور خود حضرت صورت بگیرد. اما اگر حتی به طور خاص نیز به آنها امر نکرده باشد و به طور کلی در کتابهای مختلف، برخی از کارهای نیک در زمره ی خدمت به امام، تلقی شده باشد، انجام آن امور خدمت کردن به امام است. مثلاً دعا کردن برای تعجیل فرج، برپا کردن مجالسی برای یادآوری نام آن حضرت، تألیف و نشر کتابهایی که مربوط به آن بزرگوار است و احسان کردن به دوستان و شیعیان امام زمان (عج) از جمله ی این خدمتهاست. (5)
4. خیرخواهی نسبت به امام
در مکیال المکارم از خیر خواه امام چنین تعریفی ارائه شده است: «خیرخواه امام، کسی است که مراقب وضعیت خودش باشد به طوری که افعال و نیتهایش راجع به امام زمان (عج)، مایه های نارضایتی امام را در بر نداشته باشد. مؤمن وظیفه دارد که رعایت کند که در هر موقعیتی چه عملی را انجام بدهد که خیر مولایش در آن باشد و این راه محقق نمی شود مگر فرد به طور پیوسته مراقب نیّات و دین خودش باشد و از اهل تردید و فسق دوری کرده و با اهل یقین دوستی کند.» (6)
امام صادق (ع) به نقل از رسول خدا (صلوات الله علیه و آله) فرمودند: «خدای عزو جلّ به هیچ دوست خود که جانش را به اطاعت و خیرخواهی امامش به زحمت انداخته نظر نیفکند مگر اینکه او در رفیق اعلی با ما باشد.» (7)
5. دعوت کردن مردم به آن حضرت
امام حسن عسکری (ع)، در تفسیر این آیه: «و یاد آرید هنگامی که از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خدای را نپرستید و به پدر و مادر و خویشاوندان و یتمیان احسان و نیکی کنید» (8) فرمود:«…و سخت تر از این یتیمی (منظور یتیم در معنای کسی است که والدین خود را از دست داده باشد)، حال آن یتیم است که از امامش جدا گردد، نتواند به حضور او برسد و نداند حکم او در آنچه از شرایع و احکام دینش دچار می گردد چیست؛ توجه کنید هر آنکه از شیعیان ما علوم ما را بداند و کسی که نسبت به شریعت ما جاهل، و از دیدن ما محروم مانده است را هدایت نماید، یتیمی بر دامان نشانیده است. آگاه باشید که هر که او را هدایت و ارشاد کند وشریعت ما را به او بیاموزد، در رفیق اعلی (منزل مخصوصی در بهشت) با ما خواهد بود؛ این را پدرم از پدرانش از رسول خدا (ص) برایم حدیث گفت.» (9)
6. صبر کردن بر اذیتها و تکذیب و دیگر محنت ها
در دوران غیبت، خداوند بندگان را با بلایای مختلف می آزماید تا بد و خوب از هم جدا گشته، درجه ی خوبان بالاتر رود و انسانهای پلید، از انسانهای پاکیزه مشخص شوند.
این سنت خداوند است که از کسانی که ایمان آورده اند، امتحان می گیرد، چنانچه می فرماید: «آیا مردم چنین پندازند که به صرف اینکه گفتن ایمان آوریم رها شوند و [بر این مدّعا] هیچ امتحان نشوند و همانا ما امتهایی که پیش از اینان بودند را به آزمایش درآوردیم تا خداوند راستگویان را از دورغگویان کاملاً معلوم سازد.» (10)
از جمله رنجهای زمان غیبت اینهاست: اینکه اهل باطل در ثروت و رفاه زندگی می کنند و شوکت و قدرت دارند و اهل حق در سختی و تنگدستی زندگی می کنند و به آنها اعتنا نمیشود. گفته ی آنان را نمی پذیرفند و اهل باطل آنها را اذیت می کنند و به خاطر اعتقادشان به امام زمان (عج) دست می اندازند.
یکی از یاران امام رضا (ع) از گروهی از عثمانی که او را اذیت می کردند، در نامه ای به حضرت شکایت بردند. امام در پاسخ او نوشتند: «خداوند تبارک و تعالی از دوستان ما پیمان گرفته بر صبر ردن در دولت باطل. پس به حکم پروردگارت صبر کن که هرگاه سرور خلق به پا خیزد خواهند گفت: "ای وای برما چه کسی ما را از آرامگاهمان برانگیخت؟ این است آنچه خداوند رحمان وعده داده و فرستادگان راست گفتند." (11)» (12)
7. گریستن در مصیبت و زیارت کردن حضرت اباعبدالله الحسین (ع)
یکی از راه های نشان دادن دوستی، این است که به بازماندگان مؤمنین تسلی بدهیم. شاید سرّ گریستن در مصایب امام حسین (ع) نیز، تسلی و یاری کردن امام زمان (عج)، در مصیبت جدشان باشد. (13)
همچنین درباره ی زیارت امام حسین (ع) نیز از امام صادق (ع) روایت شده است که فرمود: «اگر زائر امام حسین (ع) بداند که چه شادمانی و خرسند به رسول خدا (ص)، امیرالمؤمنین (ع) وبه فاطمه (س) و امامان (علیهم السلام) و شهدا از ما اهل بیت می رسد و از دعای ایشان چه چیزهایی به او برمی گردد و چقدر ثواب در دنیا و آخرت به او خواهد رسید و چه ثوابی نزد خداوند برایش ذخیره می گردد، هر آینه دوست خواهد داشت باقیمانده ی عمرش، در خانه اش دیده نشود.» (14)
8. لعنت کردن بنی امیه در آشکار و پنهان
اگر در جایی ترس و تقیه وجود نداشته باشد، لعن کردن بر دشمنان ائمه (ع)، علی الخصوص بر بنی امیه، باعث نزدیکی هر چه بیشتر بنده به مولایش می شود.
امام باقر (ع)، فرمود: «هرگاه نماز واجبی را به پایان بردی، جز با لعنت کردن بنی امیه از جای خود حرمت مکن.» (15)
پی نوشت:
1. موسوی اصفهانی، محمد تقی، مکیال المکارم، ج 2، نشر مسجد مقدس جمکران، 1385، ص 279- 282
2. کمال الدین، ج 1، ص 371؛ به نقل از موسوی اصفهانی، همان، ص 210
3. غیبت نعمانی، ص 77، باب مدح زمان غیبت؛ به نقل از همان کتاب، ص 220
4. موسوی اصفهانی، همان، ص 365
5. همان، ص 273
6. موسوی اصفهانی، همان، ص 308
7. اصول کافی، ج 1، ص 404؛ به نقل از کتاب مکیال المکارم، ص 308
8. بقره، آیه ی 83
9. موسوی اصفهانی، همان، ص 327
10. عنکبوت، آیات 2 و 3
11. سوره ی یس، آیه ی 52
12. روضه ی کافی، ص 247؛ به نقل از موسوی اصفهانی، همان، ص 344
13. موسوی اصفهانی، همان، ص 473
14. کامل الزیارات، ص 297؛ به نقل از همان کتاب، ص 476
15. تهذیب، ج 2، ص 109؛ به نقل از همان کتاب، ص 477
برگرفته از مکیال المکارم، اثر محمد تقی موسوی اصفهانی، ج 2، نشر مسجد مقدس جمکران، 1385.
