لباس زیبا و نشان روحانیت
حکایت مردی که دعوت به یک مراسم جشن شده بود و اول بار چون لباس خوبی نداشت کسی تحویلش نگرفت ولی بار دوم که با لباس موقر رفت مورد احترام همه قرار گرفت را خوب یادمان هست. آخرش به این نتیجه گیری اخلاقی رسید که «تن آدمی شریف است به جان آدمیت/ نه همین لباس زیباست نشان آدمیت» البته وقتی کودک بودیم این قاعده باورش راحت تر بود اما دنیای آدم بزرگ ها انگار چیز دیگری است و قواعد خاص خودش را دارد. قواعدی که بخشی اش را در «مسافر کوچولو» خوانده ایم. یکی از این قواعد هم این است که در دنیای آدم بزرگ ها هر کسی یک شغل و تخصصی دارد و هر حرفه ای لباس مخصوص به خودش را مشخص کرده است. آخوندها اگر چه کارشان با روح آدم ها است اما از این قاعده مستثنی نیستند و این حرفه هم به موازات تخصص خاص خود لباس خاص خودش را تعریف کرده است. توجه و احترام لباس آخوندی هم مثل لباس دیگر شغل هایی که مستقیما با مردم سر و کار دارند، متفاوت است. بعضی ها یک روحانی را که می بینند انگار روح خدا را در روی زمین دیده اند و همان احساس را دارند که یک نظر کرده خدا را می بینند و بعضی ها هم به عکس. اما این لباس هر احساسی ایجاد کند، یک معنی را در ورای خود به همراه دارد: «حیات سنّت». روحانیون با گرایش های مختلف و عریض و طویل شان همه و همه نماینده سنت محسوب می شوند و لباس شان هم به نوعی نشان دهنده سنت است. پوشیدگی خاصی که در لباس آخوندی هست هم نا خود آگاه آدم را به یاد پیچیدگی ها و پوشیدگی های سنت و قواعد زندگی سنتی می اندازد.
یک ست ۷ تکه
لباس آخوندی ۷ قسمت دارد:
- پیراهن / دشداشه: معمولا پیراهن های لباس آخوندی سفید رنگ هستند. یقه شان شکل خاصی است که به «یقه آخوندی» معروف هستند. یک پیراهن معمولی حدود ۱۰ – ۱۵ هزار تومان قیمت دارد. دشداشه نوعی پیراهن عربی است. اگر همان پیراهن معمولی خودمان را تا روی پا به صورت یکپارچه ادامه دهیم می شود دشداشه. دشداشه ها پیراهن های سبک و خنکی هستند و گهگاه یک طلبه بدون آن که از قبا استفاده کند، فقط دشداشه و عبا می پوشد و عمامه بر سر می گذارد.
- شلوار: معمولا جوان تر ها از پارچه قبایی شان شلوار می دوزند ولی سبک قدیمی این است که یک شلوار مانند شلوارهای راحتی در منزل با پارچه تترون سفید رنگ استفاده می شود.
- قبا/ لباده: شبیه یک کت بلند است که تا روی پا کشیده شده است. هزینه دوختن یک قبا(بدون پارچه) بسته به خیاط آن از حدود ۱۵ هزار تومان تا ۴۰ هزار تومان متفاوت است. شکل خاصی از قبا به لباده معروف است. جلوی سینه در قبا باز است اما در لباده بسته است. هزینه دوخت لباده حدودا دو برابر دوخت قبا است و به لحاظ ظاهری شیک تر و جوان پسندتر از قبا است.
- عبا: پارچه ای است که روی قبا می اندازند. قیمت عبا از ۲۵ هزار تومان تا چند صد هزار تومان تفاوت دارد. یکی از زیباترین عباها معروف است به عبای «خاشیه» که سید محمد خاتمی معمولا از این نوع عبا استفاده می کند. عبا ها در زمستان و تابستان متفاوت است و طبعا عباهای تابستانی تازک تر و خنک تر و عبای زمستانی زخیم تر و بیشتر از جنس پشم و گرم تر است.
- عرق چین: کلاهی نخی و معمولا سفید رنگ است که روی سر می گذارند. این کلاه قیمت چندانی ندارد اما موجب تمیز ماندن سر خصوصا در تابستان و در تعریق زیاد می شود.
- عمامه: پارچه ای است که به شکلی خاص به دور هم پیچیده می شود و روی سر قرار داده می شود. پارچه عمامه سبک است. قیمت هر متر عمامه از ۱۵۰۰ تا ۲۵۰۰ تومان متغیر است و برای یک عمامه معمولی حداقل حدود ۸ متر پارچه لازم است. عمامه ها دو رنگ بیشتر نیست: سیاه و سفید. سیاه مخصوص سید ها (کسانی که نسل پدری شان از طریق امام علی(ع) و حضرت زهرا(س) به پیامبر می رسد.) و سفید مخصوص غیر سید ها است(در فرهنگ طلبگی به غیر سیدها «عام» هم می گویند.)
- نعلین: نعل در عربی به معنی کفش است و نعلین یعنی یک جفت کفش. کفش های لباس آخوندی شبیه به دمپایی جلو بسته هستند. جنس رویه نعلین متفاوت است ولی کف آن همیشه تخت و سفت است. قیمت نعلین بسته به جنس و دوخت متفاوت است.
راسته عبا فروش ها:
نزدیک حرم حضرت معصومه بازارچه ای هست به نام «گذر خان». بیشتر مغازه دارهای این راسته عرب هستند و از آنجا که دوختن عبا و قبا تخصص عرب ها است، بیشتر مغازه های عبا فروشی آنجا متمرکز شده است. بعضی ها دوست دارند که پارچه را خودشان تهیه کنند و خیاط فقط زحمت دوخت را بکشد ولی بعضی ها هم عادت به خرید لباس های آماده دارند. اعم از این که عبا باشد یا قبا یا پیراهن و دشداشه. اما تصمیم هر چه که باشد یک خیاط خوب می تواند لباس موقری از کار در بیاورد.
آن قدیم ندیم ها:
پوشیدن قبا و بر سر گذاشتن عمامه یک سنت قدیمی است. سنتی که ارتباطی به کار حوزه و یا آخوندی نداشته است چرا که عبا و عمامه در زمان های گذشته صرفا یک لباس مرسوم مردانه محسوب می شده است. اما از حدود دو تا سه قرن پیش بود که رفته رفته این لباس به عنوان لباس مخصوص روحانیت شناخته شد. البته همان طور که خیلی از مدهای لباس هر روز تغییر می کند، این نوع لباس هم رفته رفته شکلش عوض شد. مثلا اگر لباس های آخوندهای دوره مشروطه یا پیش از آن را ببینیم به خوبی تفاوت های ملموسی را با لباس های فعلی مشاهده خواهیم کرد. تفاوت هایی چون اندازه عمامه ها یا ظرافت دوخت و پارچه قبا و عبا. رنگ سیاه عمامه سید ها ربطی به زمان پیامبر ندارد. سید های آن زمان بیشتر از رنگ سبز استفاده می کردند و این رسم هنوز هم در بعضی از روستاها هست که سیدها پارچه ای به رنگ سبز به سر یا کمرشان می بندند. پوشیدن لباس روحانیت آن قدیم ندیم ها قواعد خاصی نداشت. معمولا در نجف و کربلا یا در قم، طلبه هایی که به حوزه می آمدند بعد از یکی دو سال درس خواندن، یا حتی در همان سال اول قبا می پوشیدند و عمامه بر سر می گذاشتند. هنوز هم می شود طلبه های جوانی را در قم یا نجف دید که بدون آنکه حتی ریش در صورت شان در آمده باشد لباس روحانیت را بر تن کرده اند.
قواعد این روزها:
این روزها همه چیز به سمت قانونی شدن می رود و لباس روحانیت هم قواعد خاص خود را پیدا کرده است. در مرکز مدیریت حوزه علمیه قم معاونت تهذیب و اخلاق عهده دار بررسی صلاحیت اخلاقی و علمی طلبه ها برای پوشیدن لباس روحانیت شده است. طلبه ها باید لااقل تا سال ششم را خوانده باشند تا بتوانند درخواست مجوز برای پوشیدن لباس کنند. پس از اعلام درخواست طلبه باید مصاحبه شفاهی بدهد. در مصاحبه شفاهی مسائلی چون احکام دینی، قرائت قرآن و مسائل سیاسی جاری کشور گزینش می شود. طلبه هایی که نتوانند در این مصاحبه موفق شوند از داشتن مجوز لباس محروم خواهند بود.
یک مراسم معنوی:
عمامه گذاری برای طلبه ها یک خاطره فراموش نشدنی است. اتفاقی است که یک بار بیشتر در زندگی نمی افتد و چون به نوعی قدمی در راه وقف کردن خود و زندگی برای خدا معنی می شود حالتی روحانی خاصی دارد. چند سالی است که مراسم های «عمامه گذاری» پوشش خبری خوبی در رسانه های عمومی پیدا کرده است و خیلی ها این طور فکر می کنند که حتما باید مراسم خاصی باشد که یک طلبه عمامه را بر سر بگذارد. واقعیت آن است که اینطور نیست و هر کسی می تواند خودش عمامه را بر سر بگذارد اما به همان دلایلی که پیشتر گفته شد، روحانیون ترجیح می دهند کسی که به نوعی مراد دینی شان است و راه و رسمش را قبول دارند عمامه بر سرشان بگذارد. مراجع تقلید، و بزرگان حوزه در ایام مذهبی خاص مراسم عمامه گذاری را اجرا می کنند. طلبه ها باید پیشتر با مسئول دفتر مراجع هماهنگی های لازم را به عمل آورند و مجوزی که کسب کرده اند را به آنها ارائه نمایند. معمولا مراجع تقلید در این مراسم توصیه های معنوی و تجربه های خود را برای طلبه ها بیان می کنند تا مبتدی ها از پیران راه تجربه اندوزی کنند.
از تو می پرسند:
این که جنس لباس یک آخوند چیست و یا این که چه کسی عمامه را بر سرش گذاشته برای مردم عادی زیاد تفاوتی ندارد. مهم این است که وقتی یک طلبه با این لباس به میان مردم می آید یعنی آماده است از خیلی چیزها دفاع کند. خیلی ها سؤالات مذهبی شان را مطرح می کنند و البته گروهی هم اشکالات سیاسی شان را می گویند و به وضعیت کشور انتقاد می کنند. پوشیدن لباس آخوندی از این جهت صبر زیادی می خواهد. پوشیدن این لباس فقط در بین خود مردم واکنش به دنبال ندارد. در مراکز نظارتی حوزه مثل دادگاه ویژه روحانیت هم بر روی طلبه هایی که لباس روحانیت دارند بیش از بقیه طلبه ها حساس هستند.
منبع : نظام آباد
بدون دیدگاه