فهرست:

مقدمه

مقدمه

زمین هیچ گاه از حجت خدا خالی نبوده است. همه مردم، در هر زمانی، با حجتی از حجت های الاهی سر و کار داشته اند. روز قیامت هم هر امتی به دنبال حجت خدا در عصر خودش خواهد رفت. این حقیقتی است که قرآن کریم به ما آموخته است:

یومَ نَدعو کُلَّ اُناسٍ بِامامِهم. اسرا (17)/71

(روز قیامت) روزی است که هر امتی را به امامش فرا می خوانیم.

اکنون تمام سخن در این است که اگر امام زمان خود را وجود مقدس حضرت حجه بن الحسن العسکری – ارواحنا له الفداء- بدانیم و مطیع بی چون و چرای این ولی معصوم خداوند باشیم، امید می رود که در قیامت، همراه با آن بزرگوار باشیم.
اگر آن بزرگوار به بهشت برود – که یقین داریم می رود- ما هم همراه با ایشان به بهشت خواهیم رفت.
اگر به همین مقدار که در دل، دوستدار امام زمانمان باشیم و به زبان، دعا گوی آن امام والا مقام؛ همین قدر که وجود ایشان را احق بر خود بدانیم و از اعماق وجودمان بگوييم : «جانمان به قربانت!» بس است.

همين قدر كه دلسوزانه با امام زمان خود اين چنين سخن بگوييم، کفایت می کند؛ حتی اگر ندانیم که امام زمان علیه السلام:

• پدر بزگوارش که بود؛
• مادرش چه نام و سرگذشتی داشته است؛
• در کجا و چگونه به دنیا آمده است؛
• چرا از دید مردم، پنهان شده است؛
• این پنهانی در چند مرحله صورت گرفته است؛
• و …

اگر ما با همان اعتقاد مختصر هم از دنیا برویم، امید می رود که اهل نجات باشیم و مشمول این کلام نبوی نشویم که فرمود:

من ماتَ و لَم یَعرِف اِمامَ زَمانه ماتَ میتهَ جاهلیهٍ.

اگر شما به همین مقدار هم معرفت دارید، گوارای وجودتان باد! آفرین بر شما که در راه نجات قدم نهاده اید. از خداوند متعال می خواهیم که ما و شما را بر این اعتقاد، راسخ و ثابت قدم بدارد و بر همین باور بمیراند.
نکند این جایگاه را برای احدی دیگر قائل شویم! چنین جایگاهی منحصراً به وجود مقدس یگانه ی دوران، حجت عصر، امام زمان، حضرت بقیه الله که درود خدا بر او باد اختصاص دارد و بس!
نکته ی دیگری که باید به آن توجه داشته باشیم، این است که اگر قصد داریم این وجود مقدس و معصوم را بیشتر بشناسیم تا بهتر بتوانیم ایشان را به دیگران معرفی کنیم و از مقام عصمت و امامت آن بزرگوار دفاع کنیم؛ از فرصت مناسب جوانی بیشتر بهره ببریم و کتاب هایی که درباره ی آن حضرت نوشته شده است، مطالعه کنیم.
این مجموعه، به همین هدف، در پانزده درس تنظیم شده است که امید می رود مورد استفاده ی شما عزیزان قرار گیرد. نیک آن را بخوانید و با نظرهای خود در تألیف کتاب های سودمند تر، برای شناخت بیشتر آن حضرت، یاری گر باشید.
اکنون در پایان سخن، خالصانه و مؤدبانه به پیشگاه مقدسش عرض سلام می کنیم و می گوییم:

صلی الله علیک یا ولی العصر ادرکنا

چه نیکوست که در آغاز هر درس، به همین نحو، به امام زمان خود عرض ادب کنیم.

محمد هادي قندهاري

زمستان 1384

 

درس اول: لزوم شناخت امام زمان عليه السلام

درس اول:

لزوم شناخت امام زمان عليه السلام

یومَ نَدعو کُلَّ اُناسٍ بِامامِهم. ¹

روزی که هر گروه از مردمان را با پیشوایشان می خوانیم.

هر انسان خردمندی، شناخت خدای بزرگ و آشنایی با فرستادگان او را بر خود لازم می بیند. نیز باید پس از شناخت حق – تعالی- و اعتقاد به همه ی فرستادگان او، حجت زمان خویش را بشناسد و بر امامتش گردن نهد. بنابراین، بعد از توحید  و نبوت، اعتقاد به امامت بر همگان لازم و شناخت امام هر زمان بر مردم آن روزگار واجب است.

پیامبراکرم صلی الله علیه و آله در روایتی که علمای شیعه² و سنی³ آن را نقل کرده اند، فرموده اند:

مَن ماتَ و لَم یَعرِف اِمامَ زَمانه ماتَ میتهَ جاهلیهٍ.

هرکه بمیرد و امام زمان خود را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است.

جاهلیت ایام قبل از اسلام را گویند که مالامال از گمراهی و انحراف بوده است. اگر کسی توحید و نبوت و قرآن را قبول داشته باشد و به اعمال دینی خود عمل کند و تنها نقص او ناآشنایی با امام زمان خویش باشد و در این حال بمیرد، در حقیقت، نامسلمان مرده است و گمراهی تلقی می شود. پس شرط بهره مندی از اعتقاد به توحید و نبوت و لازمه ی سودمند بودن عبادات و تقوا این است که نسبت به امام زمان خویش معرفت داشته باشد.
به عنوان مثال شناخت حضرت صادق علیه السلام بر مردم روزگار ایشان واجب بود؛ به طوری که بدون این شناخت دینشان ناقص می شد. امام این زمان، آخرین حجت الاهی، حضرت مهدی علیه السلام است و شناخت آن حضرت بر همه ی ما واجب می باشد. یعنی، بر مردم این زمان، علاوه بر اعتقاد به توحید و نبوت و پذیرفتن امامت همه ی امامان قبل، شناخت حضرت مهدی علیه السلام و  آشنایی با آن حجت خداوندی لازم و ضروری است.
حضرت رضا علیه السلام در سفر تاریخی خود به توس از نیشابور عبور فرمود. دانشمندان و مردم این شهر – که عموماً سنی مذهب بودند- به استقبال موکب امام آمدند و از آن حضرت خواستند حدیثی روایت کند. حضرت رضا علیه السلام از پدران خویش نقل کردند که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خدای بزرگ فرموده است:

لااله الا اللهُ حصنی فمن دَخَلَ حِصنی امِنَ مِن عَذابی

لا اله الا الله (باور توحید) دژ مستحکم من است؛ پس هر که در این دژ وارد شود از عذاب من در امان خواهد بود.

از این رو، آن که به توحید معتقد باشد، در عذاب دوزخ نخواهد بود. سنیان که با شنیدن این سخن بسیار مسرور شده بودند راه امام را گشودند تا آن حضرت مسیر خویش را دنبال کنند. چند گام بعد، امام علیه السلام سر از کجاوه بیرون آوردند و افزودند:

بشروطِها و انا مِن شُرُوطها.⁴

(اعتقاد به توحید و در نتیجه رهایی از عذاب جهنم) شرط هایی دارد و من، یکی از آن شرط هایم.

اکنون در روزگار ما، معرفت امام زمان علیه السلام و اعتقاد به امامت آن پیشوای آسمانی، شرط ایمان کامل و راه نجات از عذاب الاهی است. در درس های آینده با بعضی از ویژگی های امام زمان علیه السلام آشنا می شویم و حداقل معرفت ضروری را درباره ی آن حضرت با استناد به قرآن و روایات فرا می گیریم.
امید است که خداوند، قلب ما را از معرفت و محبت اهل بیت علیهم السلام و امام زمان علیه السلام لبریز سازد و ما را با همین اعتقاد از این جهان به سرای دیگر برد؛ تا در آن روز که هرکس را با امامش می خوانند، ما نیز در پی امام خویش باشیم.

اکنون می دانیم:
1. همان گونه که وظیفه داریم خدا و رسول را بشناسیم، موظفیم امام زمان خود را نیز بشناسیم.
2. اگر امام زمان را نشناسیم و بمیریم به مرگ جاهلیت از دنیا رفته ایم که سراسر کفر و شرک و گمراهی است.
3. حدیث سلسله الذهب را نیز دانستیم و نتیجه گرفتیم که بدون معرفت امام زمان علیه السلام ایمان ما کامل نخواهد بود.

پرسش هاي درس1:

1- اگر امام زمان خود را نشناسيم،‌چه مي شود؟

2- داستان امام رضا عليه السلام و حديث سلسله الذهب را تعريف كنيد.

3- شناخت امام زمان عليه السلام بر چه كساني لازم است؟

4- از آيه «يومَ نَدعُو كُلَّ أناسٍ بِإمامِهِم» چه نتيجه اي مي گيريد؟

______________________

1 – اسرا(17): 71

2 – كافي (كليني) 1: 377 كتاب الحجة، باب من مات و ليس له امام، ح 3 ؛ كمال الدبن (شيخ صدوق): 410 – 411، باب 39 ح 15.

3- مسند (احمد ابن حنبل) 2: 73؛ صحيح (بخاري) 5: 13؛ صحيح (مسلم) رقم 1849.

4 – عیون اخبار الرضا/2/134/ باب37/ح4. اين حديث به حديث سلسة الذهب مشهور است

درس دوم: منجي در قرآن و ديگر كتب آسماني

درس دوم:

منجي در قرآن و ديگر كتب آسماني

وَ لَقَدْ كَتَبْنا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ الصَّالِحُون.¹

ما پس از ذکر (تورات یا همه ی کتاب های آسمانی) در زبور نیز نوشتیم که زمین را بندگان صالح من به ارث خواهند برد.

اعتقاد به پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله و انتظار ظهور منجی ویژه ی ما مسلمان ها نیست. بشارت به نبوت رسول خدا و امامت ائمه هدی و مژده ی ظهور نجات بخش، در همه ی کتب آسمانی قبل بوده است و پیامبران و مومنان امت های پیشین به آن اعتقاد داشته اند.

همه ی مفسران شیعه و برخی از نویسندگان سنی عبارت عِبادِيَ الصَّالِحُون را در آیه ی فوق مربوط به حضرت مهدی علیه السلام می دانند.²
براساس این آیه شریفه، بشارت ظهور و دولت جهانی مهدی علیه السلام در کتاب زبور حضرت داود علیه السلام و در دیگر کتب آسمانی آمده است و مومنان امت های قبل با این واقعیت آشنا بوده اند. با وجود تحریف کتب آسمانی قبل خوشبختانه هنوز آثاری از این بشارت ها باقی مانده است.³
هنگامی که مژده ظهور آن حضرت، زینت بخش کتاب های آسمانی ادیان گذشته بوده است، آیا قرآن می تواند از این بشارت خالی باشد؟
در قرآن کریم بشارت به ظهور مهدی علیه السلام فراوان ذکر شده است دانشمند بزرگ شیعه در قرن یازدهم علامه سید هاشم بحرانی در کتاب ارجمند خویش المَحَجةُ فی ما نزل فی القائم الحجة صد و بیست آیه را از قرآن مربوط به حضرت مهدی علیه السلام می داند⁴ و با ذکر روایاتی سخن خویش را به اثبات رسانیده است. یکی از دانشمندان معاصر، تعداد این آیات را تا دویست و شصت و پنج شماره کرده است.⁵ در حالی که هنوز آیاتی را می توان یافت که جای آن ها در این گونه آثار خالی است.
این آیات فراوان، بیانگر اهمیت و جایگاه اعتقاد به مهدویت است. در روایاتی که در تفسیر این آیات آمده است، اصل ظهور و غیبت آن حضرت، اهداف حکومت ایشان، خصوصیات و حوادث عصر غیبت و ظهور، صفات یاران، اندیشه و اقدامات دشمنان، وظایف ما در برابر آن حضرت و … طرح گردیده است.
تفسیر یا تأویل آیات مورد نظر به حضرت مهدی علیه السلام و ابعاد گوناگون نهضت آن حضرت مخصوص شیعه نیست. دانشمندان سنی نیز در تفاسیر و آثار خویش، دلالت بسیاری از آن ها را بر مهدی علیه السلام پذیرفته اند. یکی از این دانشمندان شیخ سلیمان قندوزی حنفی (1294 ق) است. او در جلد سوم کتاب ینابیع الموده بابی را به بحث مهدویت در قرآن اختصاص داده و در آن پنجاه و پنج آیه را از قرآن در شأن مهدی علیه السلام دانسته است.
پایان بخش این گفتار، نقل دو آیه از آیاتی است که شیعه و سنی آن ها را به قیام حضرت بقیه الله تفسیر کرده اند:

1. خدای متعال در وصف ظهور و حکومت حضرت مهدی علیه السلام می فرماید:

وَ نُريدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثين‏ .⁶

و ما می خواهیم که بر ضعیف نگه داشته شدگان در زمین منت نهیم و آن ها را به پیشوایی برسانیم و وارث (زمین) گردانیم.

مفسران، منظور از «کسانی را که وارث گذشتگان بوده، به پیشوایی می رسند» را امام مهدی علیه السلام دانسته اند.⁷

2. خدای بزرگ درباره ی قیام و مبارزات پیروز آن حضرت علیه السلام می فرماید:

وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّه‏ …⁸

و با آن ها بجنگید تا آن که فتنه ای بر جای نماند و دین یکسره از آن خدا گردد.

بنابر تفاسیر شیعه⁹ و برخی کتب اهل سنت¹⁰ این پیکار و نتیجه ی آن – که از بین رفتن همه ی فتنه ها و گمراهی هاست- در عصر ظهور امام مهدی علیه السلام محقق خواهد شد.
به امید آن که خداوند بزرگ ظهور موعود همه ی ادیان حضرت مهدی علیه السلام را نزدیک فرماید.

اكنون مي دانيم:

1- همه اديان به ظهور موعود آسماني بشارت داده اند.

2- مفسران شيعه و سني «عِبادِيَ الصَّالِحُون» را به مهدي عليه السلام و ياران آن حضرت تفسير كرده اند.

3- سيد هاشم بحراني صد و بيست آيه و شيخ سليمان قندوزي پنجاه و پنج آيه در شأن مهدي عليه السلام در كتاب هاي خود گردآوري كرده اند.

4- آيه ي 5 سوره ي قصص، بنا بر تفاسير شيعه و سني، به ظهور و قيام مهدي عليه السلام اشاره مي كند.

پرسش هاي درس2:

1- كدام دانشمند شيعي توانسته است تا صد و بيست آيه در مورد موعود بيابد؟

2- يك آيه از قرآن ذكر كنيد كه اشاره به بشارت ظهور منجي در كتب پيشينيان داشته باشد.

3- كدام دانشمند سني با اختصاص يك فصل از كتاب خود پنجاه و پنج آيه را در شأن مهدي عليه السلام دانسته است؟

4- پيكاري كه همه ي فتنه ها و فسادها را از بين مي برد،‌كدام است؟

5- آن كه پيشواي آينده است و وارث گذشتگان، چه كسي است؟

______________________

1- انبیا/ 105

2- براي نمونه از آثار دانشمندان سني، رك. عِقدُالدًُرَر (سُلمي شافعي): 217.

3- رك. نجات بخشي در اديان (محمد تقي راشد محصل).

4- اين كتاب با نام: «سيماي حضرت مهدي عليه السلام در قرآن» به فارسي ترجمه شده است.

5- رك. معجم احاديث الامام المهدي (علي كوراني)، جلد

6-  قصص/ 5

7- از علماي سني: شواهد التنزيل (حاكم حسكاني) 1: 431 ح 590 ؛ و از شيعه: معاني الاخبار (شيخ صدوق) : 79 ، ح 1.

8- انفال/ 39

9- كافي 8 : 201، ح 243.

10- ينابيع المودة (قندوزي): 423.

درس سوم: امام مهدي عليه السلام در روايات

درس سوم:

امام مهدي عليه السلام در روايات

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله:

أُبَشِّرُكُمْ بِالْمَهْدِيِّ يُبْعَثُ فِي أُمَّتِي عَلَى اخْتِلَافٍ مِنِ النَّاسِ وَ زَلَازِلَ¹

شما را به ظهور مهدی مژده می دهم او در میان امت من برانگیخته می شود؛ در روزگاری که مردم در اختلاف و لغزش (همراه با ترس و اضطراب) اند.

روایاتی که در بشارت به ظهور و ویژگی های امام مهدی علیه السلام از پیامبر اکر صلی الله علیه و آله و دیگر معصومان علیهم السلام نقل شده، آن قدر زیاد است که به جرئت می توان گفت، به جز امیرالمومنین علیه السلم درباره ی هیچ معصومی این تعداد حدیث بیان نشده است. کثرت این بشارات و قطعیت آن ها به اندازه ای بوده است که برخی از اصحاب ائمه ی قبل علیهم السلام ده ها سال قبل از میلاد حضرت مهدی علیه السلام درباره ی غیبت و ظهور آن حضرت، کتاب هایی تألیف کرده اند.² به همین جهت در نوع کتاب های روایی شیعه و بسیاری از کتاب های حدیثی سنیان روایات مربوط به مهدویت نقل شده است.

از قدیمی ترین کتب معتبر سنی کتاب مسند تألیف احمد بن حنبل (241 ق) است که حاوی نزدیک به صد حدیث درباره مهدی علیه السلام می باشد.³ کتاب های دیگر سنن ابو داود (275 ق) و ابن ماجه (293 ق) و ترمذی (297 ق) هستند که در هر یک فصلی به مهدویت اختصاص یافته است. علاوه بر این ها دانشمندان سنی تاکنون بیش از صد و پنجاه کتاب مستقل درباره ی امام مهدی علیه السلام تألیف کرده اند و آثاری که بخشی از آن به حضرتش اختصاص یافته چند برابر این مقدار است.

در آثار شیعه حجم روایات مهدویت از آن جهت که بشارات مربوط به آن حضرت علاوه بر رسول خدا از ائمه هدی علیهم السلام نیز فراوان نقل شده است – بسیار بیشتر می باشد. در کتاب منتخب الاثر⁴ حدود هزار و سیصد روایت درباره ی آن حضرت موجود است. تعداد آثار مستقلی که دانشمندان شیعه درباره ی آن حضرت تألیف کرده اند و تاکنون شناخته شده است حدود چهار هزار کتاب می باشد.⁵

کثرت این احادیث در کتب شیعه و سنی از عواملی است که موجب شده است تا هر دو گروه با وجود تفاوتی که در بحث امامت با یکدیگر دارند. در اصل اعتقاد به ظهور حضرت مهدی علیه السلام هیچ اختلافی نداشته باشند و این موضوع از مشترکات فکری آنان به شمار آید؛ تا آن جا که سنیان از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل کرده اند:

مَن کَذَّبَ بِالمَهدی فَقد کَفَر. ⁶

هرکس (قیام) حضرت مهدی علیه السلام را انکار کند کافر است.

و نیز از طرق گوناگون از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت کرده اند:

لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى یبعث فَيَه رجلاً منی یواطی اسمُهُ اسمی یملا الارضَ قِسْطاً و عدلاً كَمَا مُلِئَتْ ظُلْما وَ جَوْراً ⁷

اگر از عمر دنیا جز یک روز نمانده باشد خداوند آن روز را آن قدر طولانی می گرداند تا مردی از فرزندان مرا که نامش مانند من است برانگیزاند؛ او زمین را از عدل و داد آکنده می سازد همان گونه که از ستم و بیداد پر شده باشد.

اعتقاد راسخ مسلمان ها اعم از شیعه و سنی به ظهور مهدی علیه السلام آن چنان فراگیر و گسترده است که منشا سو استفاده های فراوانی در طول تاریخ بوده است. به این صورت که افراد متعددی از مسلمانان به دروغ برای خود و یا رهبرانشان ادعای مهدویت کرده منشا گمراهی عده ای از مسلمان های عصر و منطقه ی خود شده اند. از آن نمونه:

– مهدی سودانی (1305ق) از مدعیان دروغین سنی در شمال آفریقا
– محمد بن عبدالله قحطانی (1400 ق) از مدعیان دروغین وهابیت در حجاز
– میرزا علی محمد شیرازی (1266 ق) از مدعیان دروغین شیعه در ایران

قابل ذکر است.
امید آن که خداوند متعال با ظهور آن حضرت جهان را از ایمان و عدالت مالامال گرداند.

______________________

1. بحار الانوار ج 51 ص81

2. مانند:
-الملاحم حسين بن سعيد اهوازي از اصحاب امام سجاد عليه السلام
-الغيبه ابواسحاق انماطي از اصحاب حضرت باقي عليه السلام
-الغيبه ابوالحسن طائي از اصحاب امام كاظم عليه السلام
-دلائل خروج القائم عليه السلام حسين بن محمد صفار از اصحاب امام رضا عليه السلام
-اثبات الغيبه فضل به شاذان از اصحاب امام جواد و امام هادي عليهما السلام و بسياري ديگر كه متاسفانه هيچ يك به عصر حاضر نرسيده است.

3. رك. الامام المهدي في مسند احمد حنبل (جلالي)

4. تاليف آيت الله صافي گلپايگاني مولف محترم اين كتاب را به امر آيت الله العظمي بروجردي رحمه الله تاليف كرده است.

5. رك. مرجع مهدويت

6. البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان ص170 ح2

7. سنن اب داود کتاب المهدی ح4282 – سنن ترمذي،باب ما جاء في المهدي، ح 2231.
 

 

درس چهارم: آشنايي

درس چهارم:

آشنايي

بَقِیَّةُ اللهِ خَیْرُ لَکُم إنْ کُنْتُمْ مُومِنینَ…¹

اندوخته ی خدا برای شما بهتر است اگر ایمان داشته باشید.

بخشی از مشخصات حضرت مهدی علیه السلام به بیان ائمه ی معصوم علیهم السلام چنین است:

1. نام: نام مبارک آن حضرت، مشابه نام رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم است.²

2. القاب: آن حضرت القاب بسیاری دارد که هریک از آن ها به یکی از کمالات و ابعاد وجودی آن حضرت اشاره می کند. مشهورترین آن ها، مهدی است که به معنای هدایت یافته است. از دیگر القاب آن حضرت، بقیه الله و صاحب الزمان و صاحب الامر و قائم است. لقب قائم به معنای قیام کننده، لفظی است که شیعه به پیروی از امام رضا علیه السلام به هنگام نام بردن آن، به پا می خیزد، دست بر سر می نهد و برای ظهور آن حضرت دعا می کند. ³

3. کنیه⁴ : آن حضرت چند کنیه دارد: مشهورترین آن ابوالقاسم (همان کنیه ی رسول خدا صلی الله علیه و آله) می باشد. یکی دیگر از کنیه های آن حضرت ابوصالح است.

4. پدر: پدر بزرگوار آن حضرت، امام یازدهم، حضرت امام حسن عسکری علیه السلام است. ⁵ حضرت مهدی علیه السلام از طریق پدر، نهمین فرزند امام حسین علیه السلام ⁶ و از طریق فاطمه (دختر امام مجتبی و مادر حضرت باقر علیه السلام) از نسل امام حسن علیه السلام است.

5. مادر: مادر بزرگوار آن حضرت، جناب نرجس خاتون علیها السلام است.⁷ ایشان از طرف پدر، دختر یشوعا (فرزند قیصر روم) و از طریق مادر، از نسل حضرت شمعون⁸ (وصی و حواری حضرت عیسی علیه السلام) بوده است.
حضرت نرجس اسامی دیگری چون سوسن و ملیکه نیز داشته است. هنگامی که آن بانوی بزرگوار در دربار قیصر روم به سر می برد، در خواب دید که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ایشان را براي امام عسکری علیه السلام از حضرت مسیح و حضرت شمعون، خواستگاری فرمود. حضرت عیسی علیه السلام از این وصلت بسیار خشنود شد و پیامبر اکرم با موافقت جناب شمعون، خطبه ی عقد را خواند و او را به همسری امام عسکری علیه السلام درآورد. حضرت نرجس در رویاهای دیگری به امر حضرت زهرا علیها السلام مسلمان می شود.
ایشان در خواب از امام عسکری علیه السلام دستور می گیرد در جنگی که میان رومیان و مسلمانان در پیش بوده است با لباس مبدل به عنوان خدمت گزار شرکت کند به این ترتیب این بانوی بزرگوار به سرزمین مسلمانان آمد و با شکست رومی ها اسیر شد و در جمع دیگر اسیران به بغداد منتقل گردید.
امام هادی علیه السلام که به علم الاهی از همه ی این ماجراها آگاه بود- دوست و همسایه خویش بُشر بن سلیمان را مامور کرد تا برای خرید جناب نرجس خاتون به ساحل رودخانه ی دجله در بغداد برود. امام علیه السلام به بشر آموخته بود که چگونه او را با خصوصیت عفت، وقار و شخصیت تشخیص دهد و از بازاری که اسرای جنگی را به فروش می رساندند خریداری نماید. امام به همین منظور کیسه ای حاوی دویست و بیست دینار (سکه ی طلا) و نامه ای به خط رومی به بشر سپرد تا اگر او را نپذیرفت با خواندن نامه راضی شود. بشر به بازار رفت. آن بانو را در بین اسرا پیدا کرد و با دادن نامه ی امام علیه السلام به او و کیسه ی پول به برده فروش، حضرت نرجس را به همراه خویش به سامرا آورد.
امام هادی علیه السلام خواهر خویش، حضرت حکیمه خاتون را طلبید و به او فرمود:

ای دختر رسول خدا! نرجس را به منزل خویش ببر و به او فرائض و سنن اسلامی را بیاموز که او همسر فرزندم حسن و مادر مهدی علیه السلام خواهد بود.⁹

به این ترتیب ، امام زمان علیه السلام از نسل آخرین پیامبر خدا (حضرت محمد صلی الله علیه و آله) و وصی حضرت عیسی (جناب شمعون علیها السلام) و دو پادشاه یزدگرد سوم (پدربزرگ امام سجاد علیه السلام¹⁰) و قیصر روم (پدربزرگ حضرت نرجس) می باشند.¹¹
خداوند متعال معرفت ما را نسبت به آن حضرت افزایش داده، ما را مشمول دعاهای خیر آن حضرت قرار دهد.

______________________

1. هود/86
2. در روایات بسیاری ما را از نام بردن آن حضرت در ایام غیبت باز داشته اند لذا برخی نویسندگان این نام را به صورت مقطّع نوشته، به جای آن از القاب آن حضرت استفاده می کنند. فتاوای مراجع در این زمینه بین حرمت و جواز در نوسان است.
3. منتخب الاثر/506/ح3: در ضمن درباره ی القاب و نام های آن حضرت می توان به کتاب نام محبوب نوشته سید حسین حسینی مراجعه کرد.
4. لقبی که با (اب) یا (ام) آغاز می شود کنیه می نامند. مثل ابوعبدالله، ام سلمه. کنیه نهادن برای فرزندان از سنت های عربی است.
5. در کتاب منتخب الاثر صد و چهل و شش حدیث در این زمینه نقل شده است.
6. در کتاب منتخب الاثر صد و چهل و هشت حدیث در این زمینه نقل شده است.
7. نجم ثاقب باب اول ص17 (انتشارات مسجد جمکران)
8. نام مشهور این بزرگوار در ادبیات مسحی پطرس مقدس است.
9. رک بحارالانوار 51/10-6/ح12 تفصیل این ماجرا در كتاب آخرین سفیر سید جمال الدین حجازی آمده است.
10. نجم الثاقب انتشارات مسجد جمکران باب اول ص17
11. مدفن امام هادی علیه السلام امام عسکری علیه السلام حضرت نرجس و حضرت حکمیه در کنار یکدیگر در سامرا زیر یک ضریح قرار دارد که زمانی منزل مسکونی امام هادی بوده وامروزه زیارتگاه مسلمانان است.

درس پنجم: ولادت

درس پنجم:
ولادت

وَ قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ إِنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقاً ⁽¹⁾

بگو حق آمد و باطل نابود شد؛ به درستی که باطل نابود شدنی است.

تولد امام مهدی علیه السلام در روز جمعه، پانزدهم شعبان سال دویست و پنجاه و پنج هجری به هنگام اذان صبح در شهر سامرا رخ داده است.

معتمد عباسی از طریق روایات شنیده بود فرزند امام عسکری علیه السلام همان پیشوایی است که جهان را از عدل و داد آکنده خواهد ساخت و بساط ستمگران را برخواهد چید. از این رو، به بهانه های گوناگون، بازرس هایی به منزل امام علیه السلام می فرستاد تا به فرزند آن حضرت، دست یابد و او را به قتل برساند. چنان که نمرود و فرعون در پی آن بودند که حضرت ابراهیم و موسی علی نبینا و آله علیهما السلام را به قتل برسانند؛ ولی اراده ی خدای بزرگ، برخواست هرکسی غلبه دارد؛ از این رو؛ به امر خداوند آثار بارداری حضرت نرجس و تولد امام زمان علیه السلام و ایام کودکی آن حضرت در پنهانی انجام شد.

داستان تولد آن حضرت –آن گونه که در کتب شیعه ⁽²⁾ و برخی کتب سنی ⁽³⁾ آمده – چنین است؛
حکیمه خاتون در منزل امام عسکری علیه السلام میهمان بود، چون آماده ی بازگشت به منزل خویش شد، امام علیه السلام به او فرمود:

عمه جان! شب را در منزل ما بمان؛ زیرا امشب فرزندی متولد می شود که در نزد خدای بزرگ، عزیز است. او زمین مرده را زنده خواهد ساخت.
حکیمه پرسید: از کدام همسرتان؟ امام علیه السلام فرمود: نرجس.
حکیمه به درون خانه بازگشت و چون با حضرت نرجس رو به رو شد و آثار حمل در او ندید، در شگفت شد. به نزد امام عسکری علیه السلام بازگشت و شگفتی خود را ابزار داشت. امام علیه السلام تبسم کرد و فرمود:

به هنگام سپیده دم، بارداری او بر تو آشکار خواهد شد؛ زیرا نرجس، مانند مادر موسی است که آثار حمل در او ظاهر نشد و تا هنگام زادن، کسی از آن مطلع نبود؛ چرا که فرعون، شکم زنان باردار را می شکافت تا به موسی دست یابد. این فرزند نیز مانند موسی علیه السلام است.
نیمه شب شد. حکیمه از خواب برخاست و نماز شب به جا آورد. وی منتظر تولد فرزند نرجس خاتون بود؛ اما هنوز اثری از درد زادن در او نبود. نرجس خاتون را دید که بیدار شد و نماز شب خواند و دوباره خوابید. فجر اول دمید و نرجس خاتون هم چنان در خواب بود. هنگام اذان صبح نزدیک می شد. حکیمه خاتون طاقت نیاورد و از قلبش نیاورد و از قلبش چیزی گذشت. ناگاه صدای حضرت عسکری علیه السلام را شنید:

عمه جان! عجله مکن. ولادت نزدیک است.

حکیمه خاتون مشغول تلاوت قرآن شد. لحظاتی بعد، درد زایمان آشکار شد و اندکی پس از آن، حجت خدا و موعود همه ی انبیا- آن که وعده های الاهی را در سرتاسر زمین اجرا خواهد فرمود- متولد شد. آن حضرت به هنگام تولد از هرگونه آلودگی پاک بود و بر بازوی راست او، آیه ی جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ إِنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقاً نوشته بود. زانو بر زمین و صورت بر خاک نهاد و در حالی که دو انگشت سبابه را به طرف آسمان قرار گرفته بود شهادتین را بر زبان جاری ساخت و به امامت یکایک امامان اقرار کرد تا به نام خود رسید؛ آن گاه فرمود:

خدایا! آن چه را به من وعده کرده ای برآورده ساز و کار مرا به پایان رسان و مرا ثابت قدم گردان و زمین را به وسیله ی من، پر از عدل و داد کن.

صدای امام حسن علیه السلام بلند شد:

عمه جان! کودک را در آغوش بگیر و نزد من آور.

کودک در آغوش حکیمه به پدر سلام کرد. امام علیه السلام کودک را گرفت و نوازش کرد و زبان را دهان او گذاشت و فرمود: فرزندم، سخن بگو. امام مهدی علیه السلام این آیه را تلاوت فرمود:

وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِينَ ⁽⁴⁾

پس از آن، به توحید و نبوت و امامت یکایک ائمه تا پدر خویش علیهم السلام اعتراف فرمود.

حکیمه اطراف سر آن حضرت، پرندگانی را در پرواز دید. یکی از آنان به امر امام علیه السلام کودک را گرفت و با خود به آسمان برد؛ در حالی که دیگر پرندگان او را دنبال می کردند حکیمه درباره ی آن پرنده از امام علیه السلام پرسید؛ ایشان فرمود:

او روح القدس (برترین فرشته الاهی) است که خدا او را بر امامان گماشته است تا آن ها را در کارها موفق و پایدار کند و ایشان را بر اساس دانش (الاهی) تربیت نماید.

به مناسبت تولد آن حضرت، امام عسکری علیه السلام بنا بر سنت اسلامی، چند گوسفند عقیقه و مقدار زیادی نان و گوشت نیز بین بنی هاشم تقسیم فرمود. ⁽⁵⁾
به علت تولد پنهانی، ممکن بود عده ای از شیعان از اعتقاد به آخرین پیشوای الاهی غافل بمانند؛ از این رو، امام علیه السلام نمایندگان و شیعیان مورد اعتماد خویش را از تولد حجت خدا آگاه ساخت. از آن جمله: طی نامه ای به جناب احمد بن اسحاق قمی، وکیل خود در شهر قم، چنین مرقوم فرمود:

فرزند ما متولد شد. پس این خبر را نزد خود پوشیده دار و برای دیگران بازگو نکن که ما این خبر را جز به نزدیکان، به سبب خویشاوندی؛ و به دوستان، به سبب دوستی؛ ابراز نمی کنیم. خواستیم تو را بر آن آگاه سازیم تا همان گونه که ما شاد شدیم، خداوند نیز تو را شاد گرداند. ⁽⁶⁾

امام حسن عسکری علیه السلام در مواردی دیگر – آن زمان که منزل از جاسوسان حکومت خالی بود- فرزند خود را به شیعیان مورد اعتماد، نشان می داد و او را حجت پس از خود معرفی می کرد. چنان که در یک ملاقات، آن هنگام که چهل نفر از شیعیان به دیدار حضرت عسکری علیه السلام مشرف شده بودند، آن حضرت به درون خانه رفت و کودکی ماه پاره به همراه خویش آورد و فرمود: این امام شماست. ⁽⁷⁾
گاهی نیز پاسخ سوالات علمی و رفع مشکلات مراجعان را به آن حضرت واگذار می فرمود تا پیروان اهل بیت، عملا امام خویش را شناخته، به مقام والای او واقف گردند. چنان که وقتی کامل بن ابراهیم به منزل امام عسکری مشرف شد تا سوالات شیعیان مدینه را از آن حضرت بپرسد با کودکی چهار ساله و خوش سیما مواجه شد که نام او را برد و پرسش هایش را – پیش از آن که آن ها را بپرسد- پاسخ داد. ⁽⁸⁾
خداوندا! یاران آن حضرت را یاری و دشمنان او را خوار گردان.

اکنون می دانیم:
1. آیه ای که در آغاز درس آمد با میلاد موعود الاهی چه ارتباطی دارد.
2. چگونه حضرت مهدی علیه السلام و همچون حضرت موسی علیه السلام در پنهانی به دنیا آمد.
3. حتی حکیمه خاتون با آن جلالت قدرش، نمی دانست که حضرت مهدی علیه السلام در شب نیمه شعبان به دنیا خواهد آمد.
4. اولین آیه ای که حضرت مهدی علیه السلام در بدو تولد بر روی دست پدر بزرگوارش قرائت فرمود، آیه ی پنجم سوره ی قصص بود.
5. امام حسن عسکری علیه السلام با همه مراقبت های سخت حکومت عباسی شیعیان خاص خود را از میلاد موعود الاهی باخبر فرمود.
6. حضرت مهدی علیه السلام در کودکی، سوال های ناگفته کامل بن ابراهیم را پاسخ داد.

پرسش های درس 5:
1. امام زمان علیه السلام در کدام شهر و چه زمانی به دنیا آمد؟
2. ولادت امام عصر علیه السلام شبیه کدام پیامبر است؟
3. به هنگام تولد، بر بازوی راست امام زمان علیه السلام کدام آیه نقش بسته بود؟
4. امام زمان علیه السلام در آغاز تولد با چه کلماتی برای ظهور خود دعا کرد؟
5. اولین کلام آخرین حجت خدا در آغوش پدر چه بود؟
6. امام حسن عسکری علیه السلام در خفقان دولت عباسی، چگونه امام زمان علیه السلام را به بستگان و شیعیان خاص خود معرفی فرمود؟
7. آیا کسی امام عصر علیه السلام را در کودکی ملاقات کرده است؟

______________________

1. اسرا/ 82
2. کمال الدین شیخ صدوق باب42
3. شواهد النبوه (عبد الرحمن جامی)
4. قصص/5: و ما می خواهیم بر ضعیف نگه داشتگان در زمین منت نهاده آن ها را به پیشوایی رسانیم و وارث (حکومت و امکانات گذشتگان) گردانیم. این آیه نیز در شان حضرت مهدی علیه السلام می باشد.
5. کمال الدین/ 433 و 434
6. کمال الدین/ 434 ح15
7. اثبات الهداه/7/ص20
8. الغیبه/148

درس ششم: امامت امام مهدي عليه السلام

درس هفتم: غيبت

درس هفتم:

غیبت

الَّذينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْب‏… ⁽¹⁾

پرواپیشگان آنان اند که به نادیده ایمان دارند.

امام زمان علیه السلام از آغاز ولادت و نیز در دوران خردسالی چهره ای آشکار و شناخته شده در جامعه نبودند. همان گونه که در درس پنجم بیان شد افراد مورد اعتماد و شیعیان با اخلاص درآمد و شد به منزل امام عسکری علیه السلام گاهی خدمت آن حضرت می رسیدند اوضاع اجتماعی از آغاز امامت آن حضرت به گونه ای شد که به امر خدای بزرگ غیبت اختیار فرمود ⁽²⁾ و به صورت چهره ای ناشناس در جامعه می زیست و به انجام تکالیف الاهی خود مشغول بود.

غیبت امام زمان علیه السلام به دو دوره تقسیم می شود: صغری (=کوتاه) و کبری (=بلند) دو غیبت امام مهدی علیه السلام در احادیث پیامبر اکرم و دیگر پیشوایان دین علیهم السلام به صراحت بیان شده است. امام صادق علیه السلام فرمود:

لِلْقَائِمِ غَيْبَتَانِ إِحْدَاهُمَا طَوِيلَةٌ وَ الْأُخْرَى قَصِيرَةٌ ⁽³⁾

قائم علیه السلام دو غیبت دارد که یکی طولانی است و یکی کوتاه.

غیبت صغری با امامت آن حضرت آغاز شد و به مدت 69 سال یعنی تا سال 329 ادامه یافت ⁽⁴⁾ . پس از آن غیبت کبری آغازی شد که تا زمان ظهور آن حضرت ادامه خواهد داشت.
در سال های غیبت صغری آن حضرت نمایندگانی داشت که رابط بین امام و مردم بودند. آن ها نامه ها و سوالات و اموال و نذور مردم را به امام می رسانیدند و پاسخ آن حضرت را دریافت می کردند. این نمایندگان که چهار نفر بودند که به نواب اربعه (=نایبان چهارگانه) مشهورند. از نواب اربعه معجزات و کرامات فراوانی نقل و در تاریخ ثبت شده است. محل سکونت آن ها شهر بغداد بود و مدفن آن ها نیز همان جاست. اینک نام و ویژگی های مختصری از ایشان:
– جناب ابو عمرو، عثمان بن سعید عمروی ⁽⁵⁾ (حدود سال 265 ه.ق) که از آغاز امامت حضرت مهدی علیه السلام نایب آن حضرت و قبلا نیز وکیل امام هادی و امام عسکری علیهما السلام بوده است.

– جناب ابوجعفر، محمد بن عثمان عمروی (جمادی الاولی سال 304 یا 305) که قبلا نیز وکیل امام عسکری علیه السلام بوده است.
در تشرف گروه چهل نفری به محضر امام عسکری علیه السلام ⁽⁶⁾ که توفیق دیدار امام مهدی علیه السلام نیز نصیب آن ها شد. نیابت این دو بزرگوار اعلام شده بود.

– جناب ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی (18 شعبان 326 ق) که آخرین نایب امام بود. شش روز قبل از درگذشت او امام در نامه ای (توقیع) ⁽⁷⁾ فوت او و پایان دوره ی نیابت و آغاز غیبت کبری را اعلام فرمود. ⁽⁸⁾

اکنون بیش از هزار و صد سال از آغاز غیبت کبری می گذرد امام در این دوران نمایندگان خاص ندارد. مردم در مسائل دینی به راویان حدیث –یعنی دانشمندان علوم دین که فقیهان جامع الشرایط باشند- ارجاع شده اند. امام علیه السلام در توقیعی فرموده است:

وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِي عَلَيْكُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْهِم‏ ⁽⁹⁾

در پیش آمدهای نو به راویان حدیث ما مراجعه کنید؛ زیرا آنان حجت من بر شمایند و من حجت خدا بر آنها.

امام زمان علیه السلام اکنون با چهره ای ناشناس در جامعه به سر می برد در مراسم حج شرکت می کند در مجامع رفت و آمد دارد به هدایت افراد می پردازد؛ و از بی پناهان دستگیری می کند.
آری! امام مهدی علیه السلام هم چون خورشید پس ابر است ⁽¹⁰⁾ که مردم از وجود و نور و حرارت و جاذبه ی او بهره می برند، هر چند که او را در ظاهر نبینند. مراجعه ی حضوری به آن آستان مقدس را ندارند؛ ولی به اذن خداوند متعال بسیاری از افراد به دیدار حضرتش موفق می شوند که در این زمینه وقایع مشهور و شور انگیز فراوانی وجود دارد.

خداوند! دشواری های دوران غیبت را بر ما آسان گردان و در ظهور آن حضرت شتاب فرما. آمین!

اکنون می دانیم:
1. امام عصر علیه السلم از آغاز امامت غیبت اختیار فرمود.
2. دوران غیبت نخست شصت و نه سال بود و دوران غیبت دوم امام عصر علیه السلام تا زمان ظهور ادامه دارد.
3. امام علیه السلام در دوران غیبت مثل خورشید پس ابر به مردم فایده می رساند.
4. چهار نفر از بزرگان مورد اعتماد امر سفارت و وساطت امام زمان علیه السلام و مردم را در دوران غیبت کوتاه عهده دار بودند.
5. مردم در دوران سخت غیبت بعد از نواب اربعه به راویان احادیث ائمه ارجاع شده اند.

پرسش های درس7:
1. نظر شما درباره ی این عبارت چیست؟ امام زمان علیه السلام از آغاز ولادت پر برکتشان چهره ی شناخته شده و آشکاری در جامعه ی خود بودند.
2. دو دوره ی غیبت امام زمان علیه السلام را ذکر کنید و طول مدت هرکدام را بنویسید.
3. آیا امام غایب برای مردم دوران غیبت فایده ای دارد؟
4. اگر نمی توان در دوران غیبت به حضور امام زمان علیه السلام مشرف شد پس آن ها که به دیدار آن حضرت رسیده اند چگونه موفق شدند؟

______________________

1. بقره/ 5
2. الغیبه/ ص149 و 150/ ح6 و 7
3. الغیبه/ ص170/ ح1 و 2
4. برخی از دانشمندان شیعه از آن جهت که غیبت صغری را از آغاز تولد به حساب آورده اند، طول آن را 74 سال دانسته اند.
5. در لفظ عمرو واوی است که خوانده نمی شود، لذا عمروی، عمری تلفظ می گردد.
6. در درس پنجم این مطلب بیان گردید.
7. برای آشنایی بیشتر با این اصطلاح به درس 15 مراجعه کنید.
8. الاحتجاج/ ج2/ ص193
9. کمال الدین/ص484/ح4. در پاسخ سوالات اسحاق بن یعقوب
10. این تعبیر در باره حضرت مهدی از رسول اکرم می باشد. کمال الدین ص253 ح3

درس هشتم: طول عمر

درس هشتم:

طول عمر

وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى‏ قَوْمِهِ فَلَبِثَ فيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلاَّ خَمْسينَ عاما ⁽¹⁾

ما نوح را به سوی قومش فرستادیم پس او پنجاه سال کمتر از یک هزاره در میان آن ها درنگ کرد.

یکی از ویژگی های حضرت مهدی علیه السلام عمر طولاني ایشان است؛ از این رو به حضرت نوح و حضرت خضر علیهما السلام مانند شده است. امام سجاد علیه السلام فرموده است:

فِي القائِمِِِ سُنَّهٌ مِنْ نُوحٍ و هِيَ طُولُ العُمرِ ⁽²⁾

قائم علیه السلام سنتی از نوح دارد آن سنت دیر زیستی است.

حضرت نوح علیه السلام به شهادت آیه ی آغازین درس، تا قبل از طوفان نهصد و پنجاه سال تبلیغ کرد. آن حضرت سال هایی پیش از پیامبری و سال هایی هم پس از ماجرای طوفان زیسته است. به استناد یک روایت عمر آن حضرت 2500 سال است. ⁽³⁾ به این ترتیب عمر امام زمان علیه السلام هنوز به نیمه ی عمر حضرت نوح علیه السلام هم نرسیده است!

حضرت خضر علیه السلام که در عصر حضرت موسی علیهم اسلام حیات داشته. ⁽⁴⁾ به اعتقاد سنی و شیعه هنوز زنده است. با توجه به این که فاصله ی زمانی حضرت موسی تا ظهور پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم حدود دو هزار سال است می توان گفت عمر حضرت خضر هم اکنون حداقل 2300 سال از عمر حضرت مهدی علیه السلام بیشتر است! امام صادق علیه السلام در روایتی مشهور حکمت عمر طولانی حضرت خضر را این دانسته است که شاهدی بر امکان دیرزیستی حضرت مهدی علیه السلام باشد. ⁽⁵⁾

از سوی دیگر اگر انسان به این نکته توجه کند که امام زمان علیه السلام هم چون دیگر حجت های خدا از علم الاهی برخوردار است و می تواند با استفاده از آن از عوامل بیماری و پیری پرهیز کند؛ به این ترتیب داشتن عمر طولانی مشکل نخواهد بود.

در ضمن، امام عصر علیه السلام با گذشت زمان پیر و فرتوت نمی گردد و چهره ای میان سال و جوان ⁽⁶⁾ دارد تا آن جا که هرکس به آن حضرت بنگرد ایشان را چهل ساله می انگارد. ⁽⁷⁾
خداوند متعال ظهور آن حضرت را نزدیک گرداند و عمر آن عزیز را در دوران ظهور طولانی فرماید. آمین!

اکنون می دانیم:
1. به جز امام زمان علیه السلام افراد دیگری نیز عمرهای طولانی داشته اند.
2. ممکن است امام عصر ارواحنا له الفدا با تسلط بر علوم الاهی جان خود را از انواع بیماری ها و بلایا حفظ کند.
3. به قدرت خدای توانا چهره ی هزاران ساله ی امام زمان علیه السلام به هنگام ظهور به سان مردی چهل ساله است.

پرسش های درس8:
1. عمر امام زمان علیه السلام را تا این لحظه با عمر حضرت نوح و حضرت خضر مقایسه کنید.
2. چگونه با استناد به علم امام علیه السلام عمر طولانی آن حضرت را اثبات می کنید.

______________________

1. عنکبوت/14
2. کمال الدین/ 322/ح4و 5- ص524/ح5
3. کمال الدین/523/ح1 به نقل از امام صادق علیه السلام
4. در سوره ی کهف آیه 60 تا 82 داستان ملاقات حضرت موسی و خضر (عبد صالح) نقل شده است.
5. کمال الدین/ص357/ح53
6. این مطلب را اهل تسنن نیز نقل کرده اند: عقدالدرر (سلمی شافعی)/ ص41 و 42 به نقل از امام باقر و امام حسین علیه السلام
7. منتخب الاثر ص285 و 284/ ح2. این ویژگی آن حضرت به حضرت ادریس و حضرت یونس علیه السلام شباهت دارد.

درس نهم: برخي از فضائل امام مهدي عليه السلام

درس نهم:

برخي از فضائل امام مهدي عليه السلام

وَ السابِقونَ السابقون اولئك المُقَرَبون ⁽¹⁾

و پيشي گيرندگان به (ايمان)‌آنان اند.

فضائل و كمالات همه ي پيشوايان دين،‌ به ويژه امام زمان عليه السلام بالاتر از آن است كه انسان ها بتوانند بر آن احاطه پيدا كنند؛ ⁽²⁾ زيرا مقام آن ها از دسترس فكر و انديشه ي بشر بالاتر بوده، صرفاً خداوند و ديگر حجت هاي الاهي به اوج مقام آن ها واقف هستند. برخي از فضائل و كمالات امام مهدي عليه السلام كه از متون ديني يافت مي شود به قرار زير است:

 

1. امام زمان عليه السلام هم چون ديگر رهبران الاهي،‌ معصوم از هرگناه و مصون از هر خطا و منزه از هرگونه نقص و پيراسته از هرگونه آلودگي است و آيه ي تطهير ⁽³⁾ در شأن آن بزرگوار نيز مي باشد؛ لذا امر آن حضرت،‌ فرمان خدا؛ خشنودي آن حضرت رضايت خدا و خشم ايشان، غضب خداي متعال است. در زيارت آن حضرت مي خوانيم:

فَالحَقُّ ما رَضيتُموه و الباطِلُ ما استخطُتموه و المَعروفُ ما اَمَرتُم به وَ المُنكَرُ ما نَهَيتُم عَنه. ⁽⁴⁾

حق آن است كه شما به آن خشنود باشيد و باطل آن چيزي است كه شما ناپسندش داريد؛ و پسنديده آن است كه شما به آن فرمان دهيد و ناپسند آن چيزي است كه شما از آن بازداريد.

2. مقام و منزلت امام زمان عليه السلام از همه ي فرشتگان و پيامبران الاهي (جز پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم) بالاتر است. جبرئيل به هنگام ظهور بر دست آن حضرت بوسه مي زند. ⁽⁵⁾ حضرت عيسي عليه السلام وقتي براي ياري آن حضرت از آسمان به زمين فرود آيد. طبق حديثي مشهور كه سني و شيعه نقل كرده اند، در نماز جماعت به آن حضرت اقتدا مي كنند ⁽⁶⁾ و در زمره ي ياران و افسران سپاه آن حضرت قرار مي گيرد. امام صادق عليه السلام آرزوي خدمتگزاري آن حضرت را داشتند. ⁽⁷⁾ امام رضا عليه السلام به هنگام شنيدن لقب قائم، به پا خاسته، دست بر سر نهاده براي ظهور حضرتش دعا كرده اند. ⁽⁸⁾

3. امام زمان عليه السلام از علم الاهي برخوردار است از اين رو جهان و همه ي خلايق در محضر آن حضرت اند. نيز گزارش افعال بندگان را هر روز به عرض آن حضرت مي رسانند. ⁽⁹⁾ امام عليه السلام ما را مي بيند و از اعمال و افكار ما باخبر است. آن حضرت شاهد بر بندگان است و راز دل ها را مي داند. آن حضرت خود در نامه اي به شيخ مفيد (ره) مرقوم فرمودند:

فَانا يُحيطُ عِلمُنا بِانبائِكُم و لا يَغزُبُ عَنّا شَيءٌ مِن اخبارِكم ⁽¹⁰⁾

دلش ما بر اخبار شما احاطه دارد و هيچ خبري از شما بر ما پوشيده نيست.

4. حضرت مهدي عليه السلام آيت رأفت و رحمت خداست. آن حضرت هم چون پدري مهربان و مادري دلسوز است ⁽¹¹⁾ و همه ي انسان ها امت و رعيت آن حضرت اند و شيعيان به ويژه آنان كه به ياد امام زمان عليه السلام باشند و به او توسل جويند از عنايات و رسيدگي هاي خاص آن حضرت بهره مند مي شوند.
در جمله اي ديگر از نامه ي امام عليه السلام به جناب شيخ مفيد آمده است:

انّا غيرُ مُهمِلينَ لِمُراعاتِكُم و لا ناسينَ لِذِكرِكُم. ⁽¹²⁾

ما نسبت به شما بي توجه نيستيم و ياد شما را فراموش نمي كنيم.

5. بسياري از صفات و سنت هاي انبيا و ائمه ي قبل عليهم السلام در وجود امام زمان عليه السلام متجلي است.

• ايام حمل و ولادت او هم چون تولد حضرت ابراهيم و موسي عليهما السلام مخفيانه بوده است. ⁽¹³⁾
• امامت او مانند نبوت حضرت عيسي و يحيي و امامت امام جواد و امام هادي عليهما السلام در كودكي آغاز شده است. ⁽¹⁴⁾
• عمر او هم چون حيات حضرت آدم، نوح و خضر عليهما السلام طولاني است. ⁽¹⁵⁾
• غيبت او همانند غيبت حضرت ادريس و صالح و ابراهيم و يوسف و موسي عليهما السلام است. ⁽¹⁶⁾
• جوان زيستي ايشان به حضرت يونس شبيه است.
• صبر او بر تنهايي و مشكلات عصر غيبت چون صبر حضرت ايوب است.
• قيام آن حضرت پس از ظهور، هم چون جدش رسول خدا صلي الله عليه و آله به شمشير خواهد بود. ⁽¹⁷⁾

حضرت سجاد عليه السلام فرموده است:

در مهدي عليه السلام سنت هايي از انبيا عليهم السلام وجود دارد: از آدم و نوح و ابراهيم و موسي و عيسي و ايوب و محمد صلي الله عليه و آله. سنت آدم و نوح در او طول عمر است. سنت ابراهيم در او پنهاني ولادت و دوري از مردم مي باشد. سنت موسي در او غيبت است. سنت عيسي اختلاف مردم درباره ي اوست. سنت ايوب گشايش مشكلات و سنت پيامبر صلي الله عليه و آله قيام به شمشير مي باشد. ⁽¹⁸⁾
خداوندا! معرفت حجت خدا (حضرت مهدي عليه السلام) را به ما عطا كن كه اگر او را به ما نشناساني از دين خود گمراه خواهيم شد. ⁽¹⁹⁾

اكنون مي دانيم:
اگرچه نميتوانيم به فضائل بي شمار حضرت مهدي عليه السلام دست يابيم اما از لا به لاي احادث مي توان به موارد زير اشاره كرد:
1. عصمت (وهبي)؛
2. برتري بر ملائك؛
3. علم الاهي؛
4. دلسوزي امام؛
5. برخورداري از سنت ها و شباهت به انبيا.

پرسشهاي درس9:
1. آيا مي توانيم به همه ي فضائل امام زمان عليه السلام دست يابيم؟ چرا؟
2. در يك سطر به چند فضيلت امام عصر عليه السلام اشاره كنيد.
3. خشنودي و خشم چه كسي همان رضا و غضب الاهي است؟
4. اقتداي حضرت عيسي به امام عصر عليه السلام در نماز بعد از ظهور نشانه ي چيست؟
5. كدام سخن امام عصر عليه السلام دليل بر آن است كه آن حضرت از ما بي خبر نيست؟
6. چه سخني خطاب به شيخ مفيد در دل سوزي امام عصر عليه السلام نسبت به شيعيان، صادر شده است؟
7. پيامبراني را ذكر كنيد كه اين صفات امام عصر عليه السلام را داشته اند:

الف – آغاز امامت در كودكي
ب – قيام به شمشير
ج – صبر
د – طول عمر
ه –  ولادت پنهاني
و –  اختلاف مردم درباره اش
ز – دوري از مردم
ح – خوف در زمان غيبت

______________________
1. واقعه/ 10-11
2. زيارت جامهخ
3. احزاب/33
4. مفاتيح الجنان – زيارت آل يس
5. بحارالانوار/53/8 به نقل از امام صادق عليه السلام
6. منتخب الاثر فصل 7 باب8
7. بحارالانوار/51/148/ ح22
8. منتخب الاثر/ص506/ح3
9. كافي/1/220
10. بحارالانوار/ 53/ص175/ح7
11. كافي/1/200/ ح1 از حضرت رضا عليه السلام
12. بحارالانوار/53/175/ح7
13. رك درس 5
14. رك درس 6
15. رك درس 8
16. كمال الدين باب1 تا باب 7
17. منتخب الاثر: 285-284/ح2
18. كمال الدين/322/ح3
19. مفاتيح الجنان دعاي عصر غيبت

 

درس دهم: ظهور

درس دهم:

ظهور

 وَ لَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ طَوْعاً وَ كَرْهاً وَ إِلَيْهِ يُرْجَعُونَ ⁽¹⁾

و هر آن کس که در آسمان ها و زمین است از سر اشتیاق یا کراهت، تسلیم فرمان او خواهد بود.

بشارت به ظهور امام مهدی علیه السلام در تمامی کتب آسمانی قبل آمده است. همه ی انبیا و اولیا انتظار آن روز را می کشیده اند؛ ⁽²⁾ ولی غیبت آن امام همام تا کی ادامه می یابد و خدای بزرگ چه هنگام به آن عزیز اذن ظهور خواهد داد هیچ کس جز خدا نمی داند. ⁽³⁾ به همین جهت، هرکسی برای ظهور آن حضرت وقت معینی را اعلام کند، دروغ می گوید. امام مهدی علیه السلام در توقیعی فرموده است:

و أمّا ظُهُورُ الفَرَجِ فإنَّهُ إلَى اللهِ وَ كَذَبَ الوقاتون‏َََََُِ ⁽⁴⁾

امر ظهور به دست خداست و آنان که برای ظهور وقت معین می کنند، دروغ می گویند.

دوران غیبت امام زمان علیه السلام عصر مشکلات شیعه است. پایان یافتن این دوران و فرا رسیدن زمان ظهور، با دعا و تقاضای مردم در ارتباط است. خداي متعال با دعا و ضجه و ناله ی بنی اسرائیل از چهارصد سال عذاب آنان صد و هفتاد سال باقی مانده را بخشید و با نبوت حضرت موسی آنان را از شر فرعون نجات داد. از این رو امام صادق علیه السلام برای تعجیل ظهور، مسلمان ها را به دعا و ناله به درگاه خدا همانند بنی اسرائیل توصیه می فرماید. ⁽⁵⁾
امام زمان علیه السلام از کنار خانه ی کعبه در محل حجرالاسود ⁽⁶⁾ ظهور خواهد کرد؛ در حالی که سیصد و سیزده یار آن حضرت در آن جا حاضرند. ⁽⁷⁾ جبرئیل امین در لحظه ی ظهور بر بام خانه ی کعبه می رود و با فریادی که همه ی مردم دنیا آن را می شنوند و مفهومش را می فهمند ظهور آن حضرت را اعلام می کند (صیحه ی آسمانی) ⁽⁸⁾ مومنان برگزیده از هر گوشه ی عالم به بیعت و یاری او می شتابند. حضرت عیسی علیه السلام از آسمان فرود می آید و با آن حضرت بیعت کرده در سپاه ایشان قرار می گیرد و در نماز به آن حضرت اقتدا می کند. ⁽⁹⁾ عده ای از مومنان که مشتاق یاری حضرتش بوده اند و در گذشته اند زنده می شوند و به یاری امام خویش می شتابند. آن هنگام که شماره ی یاوران آن حضرت به ده هزار نفر برسد، قیام می کند ⁽¹⁰⁾ و پس از فتح مکه به مدینه می رود از آن جا به کوفه تشریف می برد و در آن جا استقرار می یابد و آن شهر را پایتخت حکومت جهانی خویش قرار می دهد ⁽¹¹⁾ و از همان جا لشگر خویش را به سراسر جهان می فرستد.
در این جنگ ها علاوه بر یارانی که روز به روز بر تعدادشان افزوده می شود فرشتگان و عوامل طبیعت نیز به فرمان آن حضرت هستند. ⁽¹²⁾ ترس و رعب شدیدی همه ی ارکان سپاه دشمن را فراگرفته، مانع آن ها از هر اقدامی می شود. ⁽¹³⁾
از ویژگی های لشگر امام زمان علیه السلام آن است که در هیچ جبهه ای شکست نمی خورد و همواره پیروز و سرافراز است؛ ⁽¹⁴⁾ زیرا اکثر مردم در برابر لشگر آن حضرت تسلیم می شوند و با دیدن:
– معجزات و نشانه های الاهی
– منطق و کلام دلربا
– اخلاق و انسانیت و معنویت او و یارانش
دیگر جایی برای انکار نمی ماند. اندک مقاومتی هم که از سوی بعضی مخالفان اسلام چون یهود و برخی مخالفان متعصب اهل بیت علیهم السلام انجام گیرد؛ درهم شکسته می شود. ⁽¹⁵⁾ و شرق و غرب عالم در مدت هشت ماه فتح می شود. ⁽¹⁶⁾
امام مهدی علیه السلام در آن نبردها با ستمگران و سرکشان درگیر می شود و حق ستم دیدگان را از آن ها می ستاند. کفار و مشرکان –اگر بر کفر خویش پافشاری کنند- کشته و دشمنان اهل بیت علیهم السلام سرکوب می شوند. ⁽¹⁷⁾ و مفسدان و منحرفان و شیاطین به جزای خویش می رسند. گردن کشان و سرکشان و منکران به قتل می رسند و سر تا سر زمین در سایه ی فرهنگ الاهی تشیع به رهبری امام زمان علیه السلام قرار می گیرد.
خدوند بزرگ، تحقق آن دوران را زودتر و آسان تر گرداند.
آمین!

اکنون می دانیم:
1. ظهور حضرت مهدی علیه السلام قطعی است؛ اما زمان آن نامشخص است.
2. هرکس برای ظهور وقت تعیین کند، دروغ گو است.
* دعا تنها راه نیست شیعه در دوران غیبت وظایف و تکالیف فراوان دارد که انجام هر کدام از آن ها در پایان بخشیدن به دوران غیبت موثر است.
3. دوران نامعلوم غیبت با دعا و تضرع به درگاه الاهی خاتمه می یابد
4. حضرت مهدی علیه السلام 313 یار خاص دارد و با سپاه 10000 نفری از مکه قیام خواهد کرد.
5. از ویژگی های سپاه امام زمان علیه السلام همواره پیروز است.

پرسش های درس 10:
1. در تفسیر آیه ی 83 سوره ی آل عمران چه می دانید؟
2. ظهور در چه تاریخی اتفاق می افتد؟
3. نامعلوم بودن وقت قیام امام عصر علیه السلام به کدام امر تشبیه شده است؟
4. توقیع امام عصر علیه السلام در مورد وقت ظهور چیست؟
5. نمونه ای تاریخی در پایان یافتن دوره ی غیبت با تضرع به درگاه الاهی بیان کنید
6. صیحه ی آسمانی از کجا و به وسیله ی چه کسی به گوش جهانیان می رسد؟
7. آیا از مردگان هم کسانی به یاری امام زمان علیه السلام می شتابند؟
8. مسیر حرکت و مرکز حکومت امام زمان علیه السلام را در زمان ظهور بیان کنید.
9. مردم چگونه به امام زمان علیه السلام ایمان می آورند و تسلیم آن حضرت می شوند؟
10. از  تعداد و ویژگی های سپاه پیروز حضرت حجت علیه السلام چه می دانید؟

______________________
1. آل عمران/83
2. این مطلب در درس دوم بیان شد.
3. ظهور آن حضرت از نظر نامعلوم بودن وقت آن شبیه به قیامت است. رک تفسیر نورالثقلین ج2 ذیل اعراف/187
4. کمال الدین/484/ح2
5. تفسیر عیاشی/2/154/ح49
6. بحارالانوار/52/307/ح81
7. رک به روایات ذیل بقره/148
8. رک به روایات ذیل شعرا/4
9. منتخب الاثر فصل 7 باب 8
10. کمال الدین/378/ح2 (امام جواد علیه السلام)
11. کامل الزیارت/30/ح11 (امام باقر یا امام صادق علیهما السلام)
12. بحار الانوار/52/312/ح5 (رسول اکرم صلی الله علیه و آله) بحارالانوار/52/388/ح206-/327/ح43 (امام باقر علیه السلام) /324/ح36 (امام صادق علیه السلام)
13. بحارالانوار/52/356/ح119 (امام صادق علیه السلام)
14. بحارالانوار/51/59/ح56 (امام صادق علیه السلام)/218/ح6 (امام باقر علیه السلام)
15. تفسیر اهل بیت علیهم السلام از آیه ی 83 آل عمران که در صدر این درس نقل شد.
16. بحارالانوار ح52 ص361 ح129 (امام صادق علیه السلام)
17. بحارالانوار ج52 ص373 ح167 (امام صادق علیه السلام)

 

درس يازدهم: حكومت  

درس یازدهم: 

 

حکومت

اعلموا ان  الله یحیی الارض بعد موتها … ⁽¹⁾
بدانید که خدا زمین را پس از مرگش زنده خواهد کرد.

با قیام حضرت مهدی علیه السلام و مقاومت چند ماهه ی دشمنان در برابر آن حضرت، سرانجام گردن کشان و عناصر فاسد نابود خواهند شد و سراسر زمین تسلیم فرمان خدا شده، تحت حاکمیت آن حضرت قرار خواهد گرفت. قرآن دورنمای حکومت مهدوی را این گونه ترسیم فرموده است:

وَعَدَ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دينَهُمُ الَّذِي ارْتَضى‏ لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَني‏ لا يُشْرِكُونَ بي‏ شَيْئاً  ⁽²⁾

خدا به كسانى از شما كه ايمان آورده‏اند و كارهاى شايسته كرده‏اند وعده داد كه در روى زمين جانشين ديگرانشان كند، هم چنان كه مردمى را كه پيش از آنها بودند جانشين ديگران كرد. و دينشان را- كه خود برايشان پسنديده است- استوار سازد. و وحشتشان را به ايمنى بدل كند. مرا مى‏پرستند و هيچ چيزى را با من شريك نمى‏كنند. و آنها كه از اين پس ناسپاسى كنند، نافرمانند.

بنابر آیه ی فوق و روایات این موضوع، حکومت آن حضرت، چهار هدف دارد:
1. تشکیل دولت جهانی: حکومت امام زمان علیه السلام فراگیر است؛ یعنی سرتاسر زمین به یه یک کشور تبدیل و مرزها برچیده می شود. دولت ها از بین می روند و اختلافات و جنگ ها خاتمه می یابند.

2. حاکمیت اسلام راستین: قانون آن دولت جهانی و فرهنگ حاکم بر آن عصر، براساس اسلام خواهد بود. آیینی که «خدا به آن خشنود است»، همان است که در روز غدیر و معرفی شد. در آن زمان، اسلام بر همه ی ادیان غلبه می یابد و حاکمیت آن بر سراسر گیتی ظاهر خواهد . قرآن نیز این واقعیت را یادآور شده است:

هُوَ الَّذي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى‏ وَ دينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ ⁽³⁾


او كسى است كه پيامبر خود را براى هدايت مردم فرستاد، با دينى درست و بر حق، تا او را بر همه دينها پيروز گرداند، هر چند مشركان را خوش نيايد.

آن حضرت، منافقان و دشمنان اهل بیت علیهم السلام را نابود می کند؛ ⁽⁴⁾ تمامی بدعت هایی را که در اسلام وارد شده،  از بین می برد و احکام و سننی را که فراموش گردیده است، برقرار می سازد و اسلام را تجدید بنا می کند و ⁽⁵⁾ برای اولین بار احکام الاهی، در همه ابعاد آن، در سراسر عالم اجرا می شود.
3. براقراری عدالت و امنیت: از برترین اهداف حکومت آن حضرت، برقراری عدالت و از بین بردن ظلم و جور در همه ی اشکال و انواع آن است. در جامعه ای که ظلم نباشد، امنیت خواهد بود و فراوانی و ثروت ایجاد خواهد شد. یکی از جلوه های عدالت، داوری درست است. ویژگی مهم این داوری حکومت امام مهدی علیه السلام این است که آن حضرت در اختلافات بین افراد، به علم الاهی حکم می کند و به شاهد و بینه نیاز ندارد. از این رو، قضاوت آن حضرت به باطن است نه به ظاهر؛ که به قضاوت حضرت داود علیه السلام شباهت دارد. ⁽⁶⁾

4. از بین رفتن شرک: بندگی خدا و سر به آستان کسی جز او نساییدن، هدف آفرینش است. این هدف والا در عصر حکومت امام زمان علیه السلام در پهنه ی جهان تحقق می یابد؛ زیرا آن حضرت، کفار و مشرکان را از میان می برد و شرک و چندگانه پرستی را تحت هر عنوانی که باشد نابود می کند به این ترتیب در آن روزگار، تنها خدا پرستیده می شود. قرآن این ویژگی حکومت آن حضرت را این گونه بیان می کند:

الَّذينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ ⁽⁷⁾
ایشان کسانی هستند که چون آن ها را در زمین به ندرت برسانیم، نماز برپا می دارند و زکات می پردازند و امر به معروف و نهی از منکر می کنند.

به راستی، زندگی در چنان زمانی، چه نیکو و دلپذیر است!

 

اکنون می دانیم:

با حکومت امام زمان علیه السلام چند هدف محقق می شود:

1. تشکیل دولت جهانی و فراگیر

2. حاکمیت فراگیر اسلام مورد پسند خداوند متعال

3. عدالت و امنیت

4. محو ظلم و شرک جهانی

 

پرسش های درس 11:
1.    آیه ی 17 سوره حدید چه ارتباطی با دوران ظهور امام عصر علیه السلام دارد؟
2.    یک آیه از قرآن در تبدیل خوف به امنیت که از ویژگی های دوران ظهور است بنویسید.
3.    در مورد غلبه ی دین خدا بر سایر ادیان، آیه ای را ذکر کنید.
4.    داوری درست از ویژگی های حکومت مهدی است در این مورد چه توضیحی دارید؟
5.    آکنده شده جهات از عطر توحید با محو گنداب شرک و بت پرستی در چه زمانی تحقق می پذیرد؟
6.    چه شاهدی از قرآن در مورد عمل به احکام دین در دولت مهدوی سراغ دارید؟
______________________
1. حدید/ 17

2. نور / 55

3. توبه / 33, صف / 61, فتح / 28 با اندکی اختلاف

4. بحار 52 : 376,ح 177 (امام صادق علیه السلام)

5. الارشاد: 364,بحار 52 : 352, ح 108

6. کافی1 : 397, ح 1

7. حج / 41

 

درس دوازدهم: ياران

درس سيزدهم: حقوق امام مهدي عليه السلام بر ما

درس چهاردهم: وظايف ما

درس پانزدهم: پيام ها