با اصطلاحات طلاب و روحانیون آشنا شوید!
در زیر بخشی از آن‌ها جمع‌آوری شده است. شما نیز می‌توانید در بخش نظرات، به تکمیل این فهرست کمک کنید.
صبحکم الله بالخیر: خداوند صبح شما را خیر کند. معادل صبح بخیر.
مسّاکم لله بالخیر: خداوند عصر شما را خیر کند. معادل عصر بخیر.
اسعدالله ایامکم: خداوند روزهای شما را مبارک گرداند. علما در روزهای مبارک و خصوصا اعیاد اسلامی از این اصطلاح استفاده می‌کنند.
تقبل الله اعمالکم:خداوند اعمال شما را قبول کند. معمولا بعد از عبادات استفاده می‌شود.
یرحمک الله: خداوند شما را رحمت کند. به کسی می‌گویند که عطسه می‌کند.
شهریه: پولی است که مراجع به طلبه‌ها به عنوان کمک‌هزینه پرداخت می‌کنند که به صورت ماهیانه است.
مرحمتی حضرت ولی عصر: نام دیگر شهریه است.
تقسیمی: پولی است که مراجع هر از گاهی به طلاب پرداخت می‌کنند.
بیت مرجع: به دفتر و تشکیلات کاری مراجع گفته می‌شود.
اندرونی و بیرونی بیت: بیت مراجع دو بخش است. اندرونی محل رفت و آمد خواص مراجع است. بیرونی محل رفت و آمد عموم علاقه‌مندان است.
آیت الله زاده: به فرزندان مراجع و علما اطلاق می‌شود. گاهی نیز از واژه آقازاده استفاده می‌شود.
رساله عملیه: کتابی است که مرجع احکام را در آن به زبان ساده می‌نویسد تا مقلدین بتوانند طبق آن عمل کنند.
استفتائات: کتابی است غیر از رساله که به سؤالاتی که در رساله نبوده است توسط مرجع تقلید جواب داده شده است.
شورای استفتا: شورایی مرکب از فضلا که با احاطه بر مبانی مرجع٬ به مرجع مشاوره علمی می‌دهند تا مرجع جواب دقیقی به سؤالات مقلدین ارائه کند.
اجازه اجتهاد: تأییدیه‌ای است که علما برای شاگردانی که به قدرت اجتهاد رسیده‌اند اعطا می‌کنند.
اهل بیت: علما به خانواده خود خصوصا به همسر خود اطلاق می‌کنند.
علمای صاحب رساله: به مراجع و کسانی که رساله عملیه نوشته‌اند گفته می‌شود.
شیخنا: علما به اساتید مورد علاقه خود این واژه را می‌گویند یعنی (استاد ما).
مستشکل (به ضم میم): کسی که به درس استاد اشکال وارد می‌کند و امری مثبت تلقی می‌شود.
مدرس (به ضم میم، فتح دال و کسر ر): به اساتید حوزه اطلاق می‌شود.
مدرس (به فتح میم و سکون دال و فتح ر): محل تشکیل کلاس‌های درس حوزه.
مدارس تحت برنامه: مدارس مقدمات به صورت کلی و مدارس دوره سطح که با برنامه‌ریزی دقیق بوده و طلاب موظفند با برنامه کامل مدرسه هماهنگ باشند از جمله حضور و غیاب.
مدارس عمومی یا آزاد: طلاب در حضور در کلاس‌ها و انتخاب استاد کاملا آزادند اما باید در امتحان‌های آخر سال شرکت کنند.
ثقة الاسلام: به طلاب مبتدی گفته می‌شود.
حجت الاسلام: معمولا به طلابی که دوره سطح می‌خوانند و معمم شده‌اند اطلاق می‌شود.
حجت الاسلام و المسلمین: به طلاب معممی که درس خارج می‌خوانند یا تدریس سطح می‌کنند گفته می‌شود.
آیت الله: به مدرسین درس خارج که در حد مجتهد هستند گفته می‌شود.
آیت‌الله العظمی: فقط به مراجع تقلید اطلاق می‌شود.
علامه: به علمایی که بر علوم مختلف مسلط باشند گفته می‌شود.
عمامه: بارچه ای است دراز که علما و طلاب آن را بیچیده و بر سر می‌گذارند.
عمامه‌گذاری: مراسمی است که طلاب برای اولین بار در آن عمامه به سر می‌گذارند.
عبا: لباسی است که طلاب آن را بر روی دوش خود می‌اندازند.
قبا: نوعی لباس سرتاسری است که روحانیون آنرا زیر عبا می‌پوشند و یقه باز دارد.
دشداشه: لباسی است شبیه پیراهن اما درازای آن تا ساق پا ادامه دارد.
نعلین: کفشی است شبیه دمپایی که علما از آن استفاده می‌کنند.
حجره: اتاقی است که طلاب در آن اقامت دارند. به دوستان هم‌اتاقی «هم‌حجره» می‌گویند.
گعده: به شب‌نشینی یا گپ‌زدن‌های طلبگی گفته می‌شود.
قیلوله: به خواب کوتاه قبل از نماز ظهر گفته می‌شود.
مباحثه: بعد از درس استاد طلاب چند نفری درس را جهت فهم بهتر باهم مباحثه می‌کنند.
ان قلت: ایراداتی است که طلبه‌ها معمولا بر گفته‌های دیگران وارد می‌کنند.
طلبه سطح یک: معمولا به طلبه‌‌هایی که شش سال اول حوزه را تمام کرده باشند گفته می‌شود که تقریبا معادل فوق دیپلم است.
طلبه سطح دو: طلبه‌ای که سال نهم طلبگی را تمام کرده باشد. این مدرک معادل مدرک کارشناسی در دانشگاه است.
طلبه سطح سه: طلبه‌ای که دست‌کم دو سال درس خارج رفته باشد و از پایان‌نامه‌اش نیز دفاع کرده باشد. معادل کارشناسی ارشد در دانشگاه است.
طلبه سطح چهار: دست‌کم ۵ سال درس خارج همراه با ارائه پایان‌نامه سطح چهار و معادل دکترا در دانشگاه است و به آن «سطح اجتهاد» هم گفته می‌شود.
امتحان شفاهی: بعد از اتمام امتحانات کتبی هر سطح امتحان شفاهی به عمل می‌آید.
ایام شهریه: به پنج روز اول هر ماه قمری که شهریه پرداخت می‌شود اطلاق می‌شود.
مراکز تخصصی حوزه: در این مراکز در کنار دروس عمومی حوزه که عمدتا فقه و اصول است یک رشته تخصصی نظیر فلسفه٬ کلام٬ تفسیر٬ به صورت تخصصی ارائه می‌شود و طلاب از طریق آزمون و بر حسب علاقه وارد این مراکز می‌شوند.
مراکز حوزوی دانشگاهی: این مراکز نظیر مؤسسه امام خمینی٬ دانشگاه مفید٬ دانشگاه باقرالعلوم و دانشگاه ادیان عموما توسط حضرات آیات جهت تولید علوم انسانی اسلامی تأسیس شده‌اند.
