و نیز فرمودند: آنگاه که مؤمنی بمیرد و چهل مؤمن بر جنازه اش حاضر شوند و بگویند خدایا! ما از او چیزی جز خیر ندیدیم و تو بر او از ما داناتری، خداوند تبارک و تعالی می فرمایند: شهادت شما را قبول کردم و از او آمرزیدم،‌ آنچه را که شما نمی دانید). 

و در حدیث دیگری فرمودند: هر کس چهل مؤمن را دعا کند و سپس برای خود دعا کند، دعایش را مستجاب می کنم.

ابوذر غفاری و ابن عبّاس (رحمة ا… علیه) از نبی اکرم (صلّی ا… علیه و آله وسلم) روایت می کنند که فرمودند: همانا زمین چهل صبح بر «مؤمنی» که وفات یافته است می گرید.

یادبود اربعین تنها منحصر به مسلمانان نیست، بلکه غیر مسلمانان نیز تا چهل روز بعد از وفات نزدیکان خود، به عزای آنها توجّه می کنند، و در روز چهلم نزدیکان و دوستان و خانوده اش بر سر قبرش حاضر می شوند و مراسم عزا برگزار می کنند، مسیحیان نیز به همین طریقه مراسم عزای چهلم وفات شخص خود را با اجتماع در کلیسا برگزار می کنند و این اعمال را در نیم سال وفات شخص و یکسال تمام نیز انجام می دهند.

همچنین یهودیان؛ عزای شخص وفات یافته را پس از سی روز و نه ماه و یکسال کامل برگزار می کنند.[5]

همه این اعمال به عنوان یادبود و ستودن خوبیها و اعمال نیک شخص وفات یافته است.

با این تفاصیل، حال چگونه می توان نسبت به یادبود اربعین یکی از عزیزترین بندگان خدا – ثار ا… – امام حسین (علیه السلام) و شهدای کربلا بی تفاوت بود؟

امام باقر (علیه السلام) می فرمایند: همانا آسمان چهل صبح بر حسین (علیه السلام) گریست و به رنگ سرخ طلوع و غروب می کرد.[6]

امام جعفر صادق (علیه السلام) نیز می فرمایند: همانا آسمان چهل صبح خون گریست، و زمین چهل صبح گریست، و خورشید چهل صبح با کسوف و به رنگ سرخ گریست… و فرشتگان نیز چهل صبح بر او (امام حسین) گریستند.[7]

از آنجا که مصائب امام حسین (علیه السلام) از حدّ تصور انسان بیرون است، به هیچ وجه نمی توان حق این مصیبت را ادا کرد و به همین خاطر است که این سنّت شریف (عزاداری) نباید متوقف شود و پایبندی به زیارت امام حسین (علیه السلام) نیز از جانب خاندان پاک وی زمینه ای را فراهم نموده،‌ تا فاجعه عاشورا و درسهای عظیم آن به باد فراموشی سپرده نشود.

علاّمه مجلسی در مناقب به نقل از شریف مرتضی می گوید: سر امام حسین (علیه السلام) در اربعین، از شام به کربلا برگردانده شد و به بدنش ملحق گردید. [8]

در روایتی از امام حسن عسکری (علیه السلام) است که: از علامات مؤمن، خواندن زیارت اربعین است.[9]

و در روایتی، صفوان بن مهران می گوید: مولایم امام صادق (علیه السلام) به من فرمود: زیارت اربعین را به هنگام بالا آمدن روز بخوان.[10]

این علامت مؤمنی است که تسلیم اوامر خدای تعالی در پیروی از اولیایش می باشد، و در دوستی و مودّت با آنها پایبند است، خدایی که به پیامبرش فرمود: (قل لا أسئلکم من أجر إلاّ المودّة فی القربی)[11] و امام حسین (علیه السلام) از نزدیکترین کسان رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلم) و از مصادیق آیه مودّت است. اربعین، زنده نگه داشتن یاد او و همدردی با او، همراه با پیروی و اظهار عطوفت روحی و قلبی بر ماجرای کربلای اوست.

در اینجا، ماجرای آمدن جابر به کربلا را ذکر می کنیم که مشتمل بر درسهای فراوانی است، شیخ جلیل القدر ، عماد الدین ابوالقاسم طبری آملی (از بزرگان علم حدیث) در کتاب خود «بشارة المصطفی لشیعة المرتضی» از عطیّة بن جناده العوفی (از راویان امامیه) نقل می کند که: همراه با جابر بن عبد الله انصاری (رحمة الله علیه) به زیارت قبر حسین (علیه السلام) رفتیم، وقتی به کربلا وارد شدیم، جابر به سمت ساحل فرات نزدیک شد و در آن غسل کرد و سپس شالی بر کمر بست و سُعد (گیاهی سیاه و خوشبو) بر بدنش پاشید و سپس الله – الله گویان به قبر امام نزدیک شد و به من گفت: دست مرا بر قبر بگذار… سپس خود بر روی قبر افتاد و آنقدر گریست که از هوش رفت. اندکی آب بر او پاشیدم تا به هوش آمد و باز می گفت: یا حسین، حبیبی… جواب حبیب خود را نمی دهید؟ و خود (جابر) اینگونه جواب خود را داد که چگونه جواب من را بدهی، در حالی که رگهای گلویت بریده شده و سرت از جسمت جدا شده است… الی آخر. آنگاه به اطراف قبر نگاهی کرد و گفت: السلام علیکم ایتها الارواح التی حلّت بفنائک… ما در آنچه بر شما وارد آمده، با شما مشارکت داریم.

 عطیه می گوید: به جابر گفتم: چگونه ما با آنها مشارکت داریم، در حالی که همراه با آنان به هیچ صحرایی وارد نشدیم و از کوهی بالا نرفتیم و شمشیری نزدیم، درحالی که؛ آن قوم، سرها را از بدنهایشان جدا کردند و کودکانشان را یتیم کردند و زنانشان را بیوه کردند.

جابر جواب داد: از حبیبم رسول الله (صلّی الله علیه و آله) شنیدم که فرمودند: مَن أحَبَّ عَمَلَ قَومٍ ‌أشرَکَ فی عَمَلِهِم).

هر کس عمل قومی را دوست داشته باشد، با آنها در عملشان مشارکت دارد.

قسم به آنکه محمد (صلّی الله علیه و آله) را به حق، به عنوان نبی خود فرستاد،‌ همانا نیّت من و اصحابم همان است که حسین (علیه السلام) و اصحابش بر آن بودند.[12]

جابر در بین راه به من گفت: ای عطیه! می خواهی وصیّتی به تو کنم، چرا که گمان نمی کنم بعد از این سفر تو را ببینم… «دوست بدار هر چه را که آل محمد دوست می دارند، و دشمن بدار هر آنچه که آل محمد دشمن می دارند، و همراه با محبّ آل محمد (صلّی الله علیه و آله) باش، چرا که اگر به سبب کثرت گناهان، یک قدمت بلغزد، به سبب محبّت تو به اهل بیت، قدم دیگرت، تو را ثابت نگه می دارد،‌ محبّ ایشان به بهشت باز می گردد و دشمن ایشان به جهنّم [13].

زیارت اربعین معانی بسیاری دارد و پیام روشنی برای طاغوتیان عالم است، فریادی است که بر سر ظالمان بلند می شود و زائران را به سوی زیارت کربلا، برای تجدید بیعت با امامشان بر می انگیزد،‌ ندایی برای منکران است و بیانگر این مطلب است که ما تمسّک به باب حسین(علیه السلام) را تا ظهور امام حجّت (عجّل الله فرجه) از دست نمی دهیم، این زائران، مال و جان خود را در راه یاری کربلای حسین(علیه السلام)  فدا می کنند و ما و فرزندانمان همچنان بر این حال پایدار می مانیم و هیچ نوع اسباب ترور و انفجار هرگز نمی تواند ما را از آن راه پر افتخار باز دارد، ‌بلکه بر عشق زیارت کربلا و شهادت فی سبیل الله و در راه امام حسین(علیه السلام) می افزاید.

زیارت، یکی از انواع وسایل ارتباط بین مسلمانان است که دشمنان شیعه در روزگاران مختلف با آن مبارزه کرده اند… امام حسین (علیه السلام) به خاطر والاترین مقاصد و اهداف جهاد کرد و قیامی نمود که مثلش هرگز یافت نمی شود،‌ او خانواده و یارانش را در راه احیای دین، و رسوایی منافقین فدا کرد و مرگ با عزّت را بر حیات با ذلّت ترجیح داد.

پس، حق است که هر سال و بلکه هر روز یاد او در جانها زنده گردد و چشمها به جای اشک خون بگریند، که خود فرمود: (أنَا قَتیلُ العَبَرات، ما ذُکِرتُ عِندَ مُؤمنٍ إلاّ وَ دَمَعَتْ عَیناهُ)

من کشته اشکهایم، هیچ مؤمنی مرا یاد نمی کند، مگر آنکه چشمانش اشک می ریزد.

امام زین العابدین (علیه السلام) سی سال بر مصیبت پدر گریست…

امام صادق (علیه السلام) پیوسته مصیبت جدّش را یاد می کرد و می گریست و در رثای او شعر می سرود…

 امام کاظم (علیه السلام) وقتی ماه محرّم می شد، خنده در چهره اش دیده نمی شد و غم و اندوه بر او غلبه داشت…

امام رضا (علیه السلام) فرمودند: همانا مصیبت حسین (علیه السلام) چشمانمان را مجروح ساخته و اشکها را سرازیر نموده و کرب و بلا را تا به قیامت برای ما به میراث نهاده است…

اَلسَّلامُ عَلى وَلِیِّ اللهِ وَحَبیبِهِ، اَلسَّلامُ عَلى خَلیلِ اللهِ وَنَجیبِهِ، اَلسَّلامُ عَلى صَفِیِّ اللهِ وَابْنِ صَفِیِّهِ، اَلسَّلامُ عَلى الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهیدِاَلسَّلامُ على اَسیرِ الْکُرُباتِ وَقَتیلِ الْعَبَراتِ، اَللّـهُمَّ اِنّی اَشْهَدُ اَنَّهُ وَلِیُّکَ وَابْنُ وَلِیِّکَ وَصَفِیُّکَ وَابْنُ صَفِیِّکَ الْفائِزُ بِکَرامَتِکَ، اَکْرَمْتَهُ بِالشَّهادَةِ وَحَبَوْتَهُ بِالسَّعادَةِ، وَاَجْتَبَیْتَهُ بِطیبِ الْوِلادَةِ، وَجَعَلْتَهُ سَیِّداً مِنَ السادَةِ، وَقائِداً مِنَ الْقادَةِ، وَذائِداً مِنْ الْذادَةِ، وَاَعْطَیْتَهُ مَواریثَ الاَْنْبِیاءِ، وَجَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلى خَلْقِکَ مِنَ الاَْوْصِیاءِ، فَاَعْذَرَ فىِ الدُّعاءِ وَمَنَحَ النُّصْحَ، وَبَذَلَ مُهْجَتَهُ فیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبادَکَ مِنَ الْجَهالَةِ وَحَیْرَةِ الضَّلالَةِ، وَقَدْ تَوازَرَ عَلَیْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیا، وَباعَ حَظَّهُ بِالاَْرْذَلِ الاَْدْنى، وَشَرى آخِرَتَهُ بِالَّثمَنِ الاَْوْکَسِ، وَتَغَطْرَسَ وَتَرَدّى فِی هَواهُ، وَاَسْخَطَکَ وَاَسْخَطَ نَبِیَّکَ، وَاَطاعَ مِنْ عِبادِکَ اَهْلَ الشِّقاقِ وَالنِّفاقِ وَحَمَلَةَ الاَْوْزارِ الْمُسْتَوْجِبینَ النّارَ، فَجاهَدَهُمْ فیکَ صابِراً مُحْتَسِباً حَتّى سُفِکَ فِی طاعَتِکَ دَمُهُ وَاسْتُبیحَ حَریمُهُ، اَللّـهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْناً وَبیلاً وَعَذِّبْهُمْ عَذاباً اَلیماً، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا بْنَ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا بْنَ سَیِّدِ الاَْوْصِیاءِ، اَشْهَدُ اَنَّکَ اَمینُ اللهِ وَابْنُ اَمینِهِ، عِشْتَ سَعیداً وَمَضَیْتَ حَمیداً وَمُتَّ فَقیداً مَظْلُوماً شَهیداً، وَاَشْهَدُ اَنَّ اللهَ مُنْجِزٌ ما وَعَدَکَ، وَمُهْلِکٌ مَنْ خَذَلَکَ، وَمُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَکَ، وَاَشْهَدُ اَنَّکَ وَفَیْتَ بِعَهْدِ اللهِ وَجاهَدْتَ فِی سَبیلِهِ حَتّى اَتیاکَ الْیَقینُ، فَلَعَنَ اللهُ مَنْ قَتَلَکَ، وَلَعَنَ اللهُ مَنْ ظَلَمَکَ، وَلَعَنَ اللهُ اُمَّةً سَمِعَتْ

بِذلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ، اَللّـهُمَّ اِنّی اُشْهِدُکَ اَنّی وَلِیٌّ لِمَنْ والاهُ وَعَدُوٌّ لِمَنْ عاداهُ بِاَبی اَنْتَ وَاُمّی یَا بْنَ رَسُولِ اللهِ، اَشْهَدُ اَنَّکَ کُنْتَ نُوراً فىِ الاَْصْلابِ الشّامِخَةِ وَالاَْرْحامِ الْمُطَهَّرَةِ، لَمْ تُنَجِّسْکَ الْجاهِلِیَّةُ بِاَنْجاسِها وَلَمْ تُلْبِسْکَ الْمُدْلَهِمّاتُ مِنْ ثِیابِها، وَاَشْهَدُ اَنَّکَ مِنْ دَعائِمِ الدّینِ وَاَرْکانِ الْمُسْلِمینَ وَمَعْقِلِ الْمُؤْمِنینَ، وَاَشْهَدُ اَنَّکَ الاِْمامُ الْبَرُّ التَّقِیُّ الرَّضِیُّ الزَّکِیُّ الْهادِی الْمَهْدِیُّ، وَاَشْهَدُ اَنَّ الاَْئِمَّةَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَةُ التَّقْوى وَاَعْلامُ الْهُدى وَالْعُرْوَةُ الْوُثْقى، وَالْحُجَّةُ على اَهْلِ الدُّنْیا، وَاَشْهَدُ اَنّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَبِاِیابِکُمْ، مُوقِنٌ بِشَرایِعِ دینی وَخَواتیمِ عَمَلی، وَقَلْبی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَاَمْری لاَِمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ وَنُصْرَتی لَکُمْ مُعَدَّةٌ حَتّى یَأذَنَ اللهُ لَکُمْ، فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لا مَعَ عَدُوِّکُمْ صَلَواتُ اللهِ عَلَیْکُمْ وَعلى اَرْواحِکُمْ وَاَجْسادِکُمْ وَشاهِدِکُمْ وَغائِبِکُمْ وَظاهِرِکُمْ وَباطِنِکُمْ آمینَ رَبَّ الْعالِمینَ [14]

____________________________________________________________

[1] – و آنگاه که با موسی چهل شب قرار گذاشتیم. (بقره 51).

[2] – و {خداوند به موسی} فرمود: {ورود به} آن {سرزمین} چهل سال بر ایشان حرام شد، {که} در بیابان سرگردان خواهند بود، پس تو بر گروه نافرمانان اندوه مخور. (مائده 26).

[3] – تا آتکه به حد رشد رسید و به چهل سال رسید، گفت: پروردگار من، در دلم افکن تا نعمتت را شکر کنم.

[4] – وسائل الشیعه / ج 27/ ص 29.

[5] – مقتل الحسین (علیه السلام) ، سید عبد الرزاق المقرم، ص 365.

[6] – کامل الزیارات به نقل از مقتل الحسین، سید المقرم: ص 365.

[7] – کامل الزیارات ابن قولویه ص81 , ومستدرک الوسائل، میرزا نوری 1:391|ج1 و10 :313 |ج6.

[8] – بحار الانوار علامه محمد باقر مجلسی 44: 199|ج15.

[9] – در حدیثی از امام حسن عسکری روایت شده که فرمود: علامات مؤمن پنچ چیز است: نمازهای یومیه همراه با نوافل، زیارت اربعین در اربعین شهادت امام حسین علیه السلام، انگشتر به دست راست کردن که سنّت پیامبر صلّی الله علیه و آله و اهل بیتش علیهم السلام است، و خاک آلود بودن پیشانی به خاطر سجده بر زمین، در خضوع و خشوع خدای تعالی و تضرّع به محضر قدسی او، و آشکار گفتن بسم الله الرّحمن الرّحیم که در نماز واجب است بلند بر زبان جاری شود. بحار الأنوار/ علامه مجلسی/ ج: 101/ ص: 106/ روایت: 17/ باب: 14.

[10] – بحار الأنوار، علامه محمد باقر مجلسی، ج: 101، ص: 331، روایت: 2، باب: 25.

[11]- بگو: « به ازای آن {رسالت} پاداشی از شما خواستار نیستم، مگر دوستی درباره خویشاوندانم». (شوری 23).

[12] – به روایت از کتاب بشارة المصطفى لشیعة المرتضی، شیخ طبری 74ـ 75.

[13] – منتهى الآمال: 2.

[14] – مفاتیح الجنان، زیارت اربعین.

ترجمه: سلام شیعه

منبع:  سایت فطرت www.fetrat.com