حدیث / صفات مومن

حدیث / صفات مومن

رُوِی أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ:

لا یکْمُلُ الْمُؤْمِنُ إِیمَانُهُ حَتَّى یحْتَوِی عَلَى مِائَةٍ وَ ثَلَاثِ خِصَالٍ فِعْلٍ وَ عَمَلٍ وَ نِیةٍ وَ ظَاهِرٍ وَ بَاطِنٍ

فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ(علیه السلام) یا رَسُولَ اللَّهِ مَا یکُونُ الْمِائَةُ وَ ثَلَاثُ خِصَالٍ فَقَالَ یا عَلِی مِنْ صِفَاتِ الْمُؤْمِنِ أَنْ یکُونَ

از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) روایت شده که فرمودند ایمان مومن کامل نمی شود
تا اینکه دارای 103 خصلت در فعل و عمل و نیت و باطن و ظاهر گردد آنگاه امیرالمومنین(علیه السلام) فرمودند
یا رسول الله آن 103 خصلت کدامند؟
فرمودند یا از جمله صفات مومن اینست که:

جَوَّالَ الْفِکْرِ- جَوْهَرِی الذِّکْرِ- کَثِیراً عِلْمُهُ – عَظِیماً حِلْمُهُ

اندیشه اش بسیار متحرک و پویاست – ذاتا متذکر وبه یاد خداست – علم و دانشش فراوان – بردباریش بزرگ

جَمِیلَ الْمُنَازَعَةِ – کَرِیمَ الْمُرَاجَعَةِ – أَوْسَعَ النَّاسِ صَدْراً – وَ أَذَلَّهُمْ نَفْساً

خوش برخورد در کشمکش – بزرگوار در بازگشت و پذیرش – سعه صدرش از همه بیشتر – و نفسش از همه خاکسار تر است

ضِحْکُهُ تَبَسُّماً – وَ اجتماعه تَعَلُّماً – مُذَکِّرَ الْغَافِلِ-مُعَلِّمَ الْجَاهِلِ

خنده اش تبسم – گردهماییش برای تعلم و یادگیری – تذکردهنده به غافل – و آموزنده جاهل است

لَا یؤْذِی مَنْ یؤْذِیهِ وَ لَا یخُوضُ فِیمَا لَا یعْنِیهِ وَ لَا یشْمَتُ بِمُصِیبَةٍ

به کسی که آزارش می کند آزاری نمی رساند و در آنچه به دردش نمی خورد وارد نشود و هیچ کس را به مصیبتی سرزنش و شماتت نمی کند

وَ لَا یذْکُرُ أَحَداً بِغِیبَةٍ – بَرِیئاً مِنَ الْمُحَرَّمَاتِ – وَاقِفاً عِنْدَ الشُّبُهَاتِ

و هیچ کس را با غیبت یاد نمی کند – از کارهای حرام بیزار است – در موارد شبهه قدم بر نمی دارد

کَثِیرَ الْعَطَاءِ – قَلِیلَ الْأَذَى – عَوْناً لِلْغَرِیبِ – وَ أَباً لِلْیتِیمِ

بخششش فراوان – آزارش بسیار کم – برای غریب و ناآشنا یاور – و برای یتیم پدر است

بُشْرُهُ فِی وَجْهِهِ  وَ حُزْنُهُ فِی قَلْبِهِ – مُسْتَبْشِراً بِفَقْرِهِ

شادابی و خرمی اش در چهره و حزن و اندوهش در دل – و به نیاز خود (به خدا ) خرسند است

أَحْلَى مِنَ الشَّهْدِ وَ أَصْلَدَ مِنَ الصَّلْدِ – لَا یکْشِفُ سِرّاً وَ لَا یهْتِکُ سِتْراً

شیرین تر از عسل و سخت تر از سنگ است – هیچ رازی را فاش نسازد و هیچ پرده ای را ندرد

لَطِیفَ الْحَرَکَاتِ – حُلْوَ الْمُشَاهَدَةِ – کَثِیرَ الْعِبَادَةِ – حَسَنَ الْوَقَارِ

حرکاتش لطیف – دیدارش شیرین – عبادتش بسیار – وقارش نیکو

لَینَ الْجَانِبِ – طَوِیلَ الصَّمْتِ – حَلِیماً إِذَا جُهِلَ عَلَیهِ

برخوردش نرم – سکوتش طولانی است – اگر درباره او به نادانی رفتار شود حلیم و بردبار است

صَبُوراً عَلَى مَنْ أَسَاءَ إِلَیهِ – یجِلُّ الْکَبِیرَ وَ یرْحَمُ الصَّغِیر

برکسی که به او بدی کرده است شکیبا است – بزرگتر را گرامی داشته و به کوچکتر رحم می کند
أَمِیناً عَلَى الْأَمَانَاتِ – بَعِیداً مِنَ الْخِیانَاتِ – إِلْفُهُ التُّقَى وَ حِلْفُهُ الْحَیاءُ

بر امانت ها امین – و از خیانت ها به دور است – همدم او تقوا و هم پیمان او شرم و حیاست

کَثِیرَ الْحَذْرِ – قَلِیلَ الزَّلَلِ – حَرَکَاتُهُ أَدَبٌ – وَ کَلَامُهُ عَجِیبٌ

پرهیزش بسیار – و لغزشش کم – حرکاتش مودبانه – وگفتارش مایه شگفتی است


مُقِیلَ الْعَثْرَةِ – وَ لَا یتَّبِعُ الْعَوْرَةَ – وَقُوراً صَبُوراً – رَضِیاً – شَکُوراً

از خطا و لغزش در می گذرد – و در پی عیوب دیگران نمی رود – با وقار – صبور – خشنود و راضی – سپاسگذار

قَلِیلَ الْکَلَامِ – صَدُوقَ اللِّسَانِ – بَرّاً – مَصُوناً

کم حرف – راست گفتار – نیکوکار– مصون و محفوظ

حَلِیماً – رَفِیقاً – عَفِیفاً – شَرِیفاً – لَا لَعَّانٌ وَ لَا کَذَّابٌ

بردبار – رفیق و سازگار – پاکدامن – با شرافت است – لعن کننده و دروغگو نیست

وَ لَا مُغْتَابٌ – وَ لَا سَبَّابٌ – وَ لَا حَسُودٌ وَ لَا بَخِیلٌ – هَشَّاشاً بَشَّاشاً

غیبت کننده نیست – دشنام نمی دهد – نه حسود است و نه بخیل – گشاده رو و شاداب است

لَا حَسَّاسٌ وَ لَا جَسَّاسٌ – یطْلُبُ مِنَ الْأُمُورِ أَعْلَاهَا – وَ مِنَ الْأَخْلَاقِ أَسْنَاهَا

نه ظریف و حساس است – و نه کنجکاو و جاسوس – از کار ها عالی ترین را طلب می کند – و از اخلاق برجسته ترین را


مَشْمُولًا بِحِفْظِ الله – مُؤَیداً بِتَوْفِیقِ اللَهِ – ذَا قُوَّةٍ فِی لِین

حفظ خدا شامل حال اوست – به توفیق الهی یاری شده است – و در عین نرمش قوی است


وَ عَزْمَةٍ فِی یقِینٍ – لَا یحِیفُ عَلَى مَنْ یبْغِضُ – وَ لَا یأْثَمُ فِی مَنْ یحِبُّ

و تصمیمش همراه با یقین – با کسی که دشمن باشد ستم نمی کند – و درباره کسی که دوستش دارد به گناه نمی افتد

صَبُورٌ فِی الشَّدَائِدِ – لَا یجُورُ وَ لَا یعْتَدِی – وَ لَا یأْتِی بِمَا یشْتَهِی

در سختی ها بسیار شکیباست – نه ستم می کند و نه تجاوز – و هر چه دلش خواست انجام ندهد


الْفَقْرُ شِعَارُهُ – وَ الصَّبْرُ دِثَارُهُ – قَلِیلَ الْمَئُونَةِ – کَثِیرَ الْمَعُونَةِ

جامه زیرینش نیاز (به خدا) – و جامه زبرینش صبر ومقاومت – هزینه و زحمتش اندک – کمک و یاریش بسیار


کَثِیرَ الصِّیامِ – طَوِیلَ الْقِیامِ – قَلِیلَ الْمَنَامِ – قَلْبُهُ تَقِی – وَ عِلْمُهُ زَکِی

روزه داری او بسیار – قیام و عبادتش طولانی – خوابش کم – قلبش پرهیزگار و علم و دانشش پاکیزه است

إِذَا قَدَرَ عَفَا – وَ إِذَا وَعَدَ وَفَى – یصُومُ رَغْباً – وَ یصَلِّی رَهْباً

هنگامی که قدرت یابد عفو نماید – و هنگامی که وعده دهد وفا نماید – با میل و رغبت روزه می گیرد – و با ترس و خوف نماز می خواند

وَ یحْسِنُ فِی عَمَلِهِ کَأَنَّهُ نَاظِرٌ إِلَیهِ – غَضَّ الطَّرْفِ – سَخِی الْکَفِّ

چنان نیکو عمل می کند که گویا او را می بینند – دیده اش (از ناروا) فرو بسته – دستش باسخاوت است

لَا یرُدُّ سَائِلًا – وَ لَا یبْخَلُ بِنَائِلٍ – مُتَوَاصِلًا إِلَى الْإِخْوَانِ – مُتَرَادِفاً إِلَى الْإِحْسَانِ

در خواست کننده ای را رد نکند – ونسبت به دستاورد دیگران بخل نورزد – بابرادران ارتباط وپیوستگی دارد – در نیکوکاری پیاپی اقدام کند

یزِنُ کَلَامَهُ وَ یخْرِسُ لِسَانَهُ – لَا یغْرَقُ فِی بُغْضِهِ – وَ لَایهْلِکُ فِی حُبِّهِ

سنجیده سخن می گوید و زبانش را می بندد – در خشم و دشمنی غرق نشود – و در دوستیش هلاک نگردد

لَا یقْبَلُ الْبَاطِلَ مِنْ صَدِیقِهِ وَ لَا یرُدُّ الْحَقَّ مِنْ عَدُوِّهِ – وَ لَا یتَعَلَّمُ إِلَّا لِیعْلَمَ وَ لَا یعْلَمُ إِلَّا لِیعْمَلَ

باطل را از دوستش نمی پذیرد و در مقابله با دشمن حق را پایمال نمی کند – دانش را نمی آموزد مگر برای دانستن و آگاهی و نمی آموزد مگر برای عمل

قَلِیلًا حِقْدُهُ- کَثِیراً شُکْرُهُ – یطْلُبُ النَّهَارَ مَعِیشَتَهُ – وَ یبْکِی اللَّیلَ عَلَى خَطِیئَتِهِ

کینه اش اندک – شکروسپاس بسیار – در روز به جستجوی معاش می پردازد و در شب بر خطا وگناهش گریه می کند

إِنْ سَلَکَ مَعَ أَهْلِ الدُّنْیا کَانَ أَکْیسَهُمْ وَ إِنْ سَلَکَ مَعَ أَهْلِ الْآخِرَةِ کَانَ أَوْرَعَهُمْ

اگر با اهل دنیا همراه شود زیرکترین آنهاست و اگر با اهل آخرت همراه باشد پارسا ترین آنهاست

لَا یرْضَى فِی کَسْبِهِ بِشُبْهَةٍ – وَ لَا یعْمَلُ فِی دِینِهِ بِرُخْصَةٍ

در کسب خویش موارد شبهه را نمی پسندد – ودر عمل به دینش دنبال عذر و رخصتی نمی رود

یعْطِفُ عَلَى أَخِیهِ بِزَلَّتِهِ – وَ یرْضَى مَا مَضَى مِنْ قَدِیمِ صُحْبَتِهِ

با خطا و لغزش برادر دینیش به عطوفت رفتار نماید – و حق دوستی دیرینه را مراعات می کند

منبع :بحار الانوار -جلد 67-ص210