حدیث / صفات مومن
رُوِی أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ:
لا یکْمُلُ الْمُؤْمِنُ إِیمَانُهُ حَتَّى یحْتَوِی عَلَى مِائَةٍ وَ ثَلَاثِ خِصَالٍ فِعْلٍ وَ عَمَلٍ وَ نِیةٍ وَ ظَاهِرٍ وَ بَاطِنٍ
فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ(علیه السلام) یا رَسُولَ اللَّهِ مَا یکُونُ الْمِائَةُ وَ ثَلَاثُ خِصَالٍ فَقَالَ یا عَلِی مِنْ صِفَاتِ الْمُؤْمِنِ أَنْ یکُونَ
از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) روایت شده که فرمودند ایمان مومن کامل نمی شود
تا اینکه دارای 103 خصلت در فعل و عمل و نیت و باطن و ظاهر گردد آنگاه امیرالمومنین(علیه السلام) فرمودند
یا رسول الله آن 103 خصلت کدامند؟
فرمودند یا از جمله صفات مومن اینست که:
جَوَّالَ الْفِکْرِ- جَوْهَرِی الذِّکْرِ- کَثِیراً عِلْمُهُ – عَظِیماً حِلْمُهُ
اندیشه اش بسیار متحرک و پویاست – ذاتا متذکر وبه یاد خداست – علم و دانشش فراوان – بردباریش بزرگ
جَمِیلَ الْمُنَازَعَةِ – کَرِیمَ الْمُرَاجَعَةِ – أَوْسَعَ النَّاسِ صَدْراً – وَ أَذَلَّهُمْ نَفْساً
خوش برخورد در کشمکش – بزرگوار در بازگشت و پذیرش – سعه صدرش از همه بیشتر – و نفسش از همه خاکسار تر است
ضِحْکُهُ تَبَسُّماً – وَ اجتماعه تَعَلُّماً – مُذَکِّرَ الْغَافِلِ-مُعَلِّمَ الْجَاهِلِ
خنده اش تبسم – گردهماییش برای تعلم و یادگیری – تذکردهنده به غافل – و آموزنده جاهل است
لَا یؤْذِی مَنْ یؤْذِیهِ وَ لَا یخُوضُ فِیمَا لَا یعْنِیهِ وَ لَا یشْمَتُ بِمُصِیبَةٍ
به کسی که آزارش می کند آزاری نمی رساند و در آنچه به دردش نمی خورد وارد نشود و هیچ کس را به مصیبتی سرزنش و شماتت نمی کند
وَ لَا یذْکُرُ أَحَداً بِغِیبَةٍ – بَرِیئاً مِنَ الْمُحَرَّمَاتِ – وَاقِفاً عِنْدَ الشُّبُهَاتِ
و هیچ کس را با غیبت یاد نمی کند – از کارهای حرام بیزار است – در موارد شبهه قدم بر نمی دارد
کَثِیرَ الْعَطَاءِ – قَلِیلَ الْأَذَى – عَوْناً لِلْغَرِیبِ – وَ أَباً لِلْیتِیمِ
بخششش فراوان – آزارش بسیار کم – برای غریب و ناآشنا یاور – و برای یتیم پدر است
بُشْرُهُ فِی وَجْهِهِ وَ حُزْنُهُ فِی قَلْبِهِ – مُسْتَبْشِراً بِفَقْرِهِ
شادابی و خرمی اش در چهره و حزن و اندوهش در دل – و به نیاز خود (به خدا ) خرسند است
أَحْلَى مِنَ الشَّهْدِ وَ أَصْلَدَ مِنَ الصَّلْدِ – لَا یکْشِفُ سِرّاً وَ لَا یهْتِکُ سِتْراً
شیرین تر از عسل و سخت تر از سنگ است – هیچ رازی را فاش نسازد و هیچ پرده ای را ندرد
لَطِیفَ الْحَرَکَاتِ – حُلْوَ الْمُشَاهَدَةِ – کَثِیرَ الْعِبَادَةِ – حَسَنَ الْوَقَارِ
حرکاتش لطیف – دیدارش شیرین – عبادتش بسیار – وقارش نیکو
لَینَ الْجَانِبِ – طَوِیلَ الصَّمْتِ – حَلِیماً إِذَا جُهِلَ عَلَیهِ
برخوردش نرم – سکوتش طولانی است – اگر درباره او به نادانی رفتار شود حلیم و بردبار است
صَبُوراً عَلَى مَنْ أَسَاءَ إِلَیهِ – یجِلُّ الْکَبِیرَ وَ یرْحَمُ الصَّغِیر
برکسی که به او بدی کرده است شکیبا است – بزرگتر را گرامی داشته و به کوچکتر رحم می کند
أَمِیناً عَلَى الْأَمَانَاتِ – بَعِیداً مِنَ الْخِیانَاتِ – إِلْفُهُ التُّقَى وَ حِلْفُهُ الْحَیاءُ
بر امانت ها امین – و از خیانت ها به دور است – همدم او تقوا و هم پیمان او شرم و حیاست
کَثِیرَ الْحَذْرِ – قَلِیلَ الزَّلَلِ – حَرَکَاتُهُ أَدَبٌ – وَ کَلَامُهُ عَجِیبٌ
پرهیزش بسیار – و لغزشش کم – حرکاتش مودبانه – وگفتارش مایه شگفتی است
مُقِیلَ الْعَثْرَةِ – وَ لَا یتَّبِعُ الْعَوْرَةَ – وَقُوراً صَبُوراً – رَضِیاً – شَکُوراً
از خطا و لغزش در می گذرد – و در پی عیوب دیگران نمی رود – با وقار – صبور – خشنود و راضی – سپاسگذار
قَلِیلَ الْکَلَامِ – صَدُوقَ اللِّسَانِ – بَرّاً – مَصُوناً
کم حرف – راست گفتار – نیکوکار– مصون و محفوظ
حَلِیماً – رَفِیقاً – عَفِیفاً – شَرِیفاً – لَا لَعَّانٌ وَ لَا کَذَّابٌ
بردبار – رفیق و سازگار – پاکدامن – با شرافت است – لعن کننده و دروغگو نیست
وَ لَا مُغْتَابٌ – وَ لَا سَبَّابٌ – وَ لَا حَسُودٌ وَ لَا بَخِیلٌ – هَشَّاشاً بَشَّاشاً
غیبت کننده نیست – دشنام نمی دهد – نه حسود است و نه بخیل – گشاده رو و شاداب است
لَا حَسَّاسٌ وَ لَا جَسَّاسٌ – یطْلُبُ مِنَ الْأُمُورِ أَعْلَاهَا – وَ مِنَ الْأَخْلَاقِ أَسْنَاهَا
نه ظریف و حساس است – و نه کنجکاو و جاسوس – از کار ها عالی ترین را طلب می کند – و از اخلاق برجسته ترین را
مَشْمُولًا بِحِفْظِ الله – مُؤَیداً بِتَوْفِیقِ اللَهِ – ذَا قُوَّةٍ فِی لِین
حفظ خدا شامل حال اوست – به توفیق الهی یاری شده است – و در عین نرمش قوی است
وَ عَزْمَةٍ فِی یقِینٍ – لَا یحِیفُ عَلَى مَنْ یبْغِضُ – وَ لَا یأْثَمُ فِی مَنْ یحِبُّ
و تصمیمش همراه با یقین – با کسی که دشمن باشد ستم نمی کند – و درباره کسی که دوستش دارد به گناه نمی افتد
صَبُورٌ فِی الشَّدَائِدِ – لَا یجُورُ وَ لَا یعْتَدِی – وَ لَا یأْتِی بِمَا یشْتَهِی
در سختی ها بسیار شکیباست – نه ستم می کند و نه تجاوز – و هر چه دلش خواست انجام ندهد
الْفَقْرُ شِعَارُهُ – وَ الصَّبْرُ دِثَارُهُ – قَلِیلَ الْمَئُونَةِ – کَثِیرَ الْمَعُونَةِ
جامه زیرینش نیاز (به خدا) – و جامه زبرینش صبر ومقاومت – هزینه و زحمتش اندک – کمک و یاریش بسیار
کَثِیرَ الصِّیامِ – طَوِیلَ الْقِیامِ – قَلِیلَ الْمَنَامِ – قَلْبُهُ تَقِی – وَ عِلْمُهُ زَکِی
روزه داری او بسیار – قیام و عبادتش طولانی – خوابش کم – قلبش پرهیزگار و علم و دانشش پاکیزه است
إِذَا قَدَرَ عَفَا – وَ إِذَا وَعَدَ وَفَى – یصُومُ رَغْباً – وَ یصَلِّی رَهْباً
هنگامی که قدرت یابد عفو نماید – و هنگامی که وعده دهد وفا نماید – با میل و رغبت روزه می گیرد – و با ترس و خوف نماز می خواند
وَ یحْسِنُ فِی عَمَلِهِ کَأَنَّهُ نَاظِرٌ إِلَیهِ – غَضَّ الطَّرْفِ – سَخِی الْکَفِّ
چنان نیکو عمل می کند که گویا او را می بینند – دیده اش (از ناروا) فرو بسته – دستش باسخاوت است
لَا یرُدُّ سَائِلًا – وَ لَا یبْخَلُ بِنَائِلٍ – مُتَوَاصِلًا إِلَى الْإِخْوَانِ – مُتَرَادِفاً إِلَى الْإِحْسَانِ
در خواست کننده ای را رد نکند – ونسبت به دستاورد دیگران بخل نورزد – بابرادران ارتباط وپیوستگی دارد – در نیکوکاری پیاپی اقدام کند
یزِنُ کَلَامَهُ وَ یخْرِسُ لِسَانَهُ – لَا یغْرَقُ فِی بُغْضِهِ – وَ لَایهْلِکُ فِی حُبِّهِ
سنجیده سخن می گوید و زبانش را می بندد – در خشم و دشمنی غرق نشود – و در دوستیش هلاک نگردد
لَا یقْبَلُ الْبَاطِلَ مِنْ صَدِیقِهِ وَ لَا یرُدُّ الْحَقَّ مِنْ عَدُوِّهِ – وَ لَا یتَعَلَّمُ إِلَّا لِیعْلَمَ وَ لَا یعْلَمُ إِلَّا لِیعْمَلَ
باطل را از دوستش نمی پذیرد و در مقابله با دشمن حق را پایمال نمی کند – دانش را نمی آموزد مگر برای دانستن و آگاهی و نمی آموزد مگر برای عمل
قَلِیلًا حِقْدُهُ- کَثِیراً شُکْرُهُ – یطْلُبُ النَّهَارَ مَعِیشَتَهُ – وَ یبْکِی اللَّیلَ عَلَى خَطِیئَتِهِ
کینه اش اندک – شکروسپاس بسیار – در روز به جستجوی معاش می پردازد و در شب بر خطا وگناهش گریه می کند
إِنْ سَلَکَ مَعَ أَهْلِ الدُّنْیا کَانَ أَکْیسَهُمْ وَ إِنْ سَلَکَ مَعَ أَهْلِ الْآخِرَةِ کَانَ أَوْرَعَهُمْ
اگر با اهل دنیا همراه شود زیرکترین آنهاست و اگر با اهل آخرت همراه باشد پارسا ترین آنهاست
لَا یرْضَى فِی کَسْبِهِ بِشُبْهَةٍ – وَ لَا یعْمَلُ فِی دِینِهِ بِرُخْصَةٍ
در کسب خویش موارد شبهه را نمی پسندد – ودر عمل به دینش دنبال عذر و رخصتی نمی رود
یعْطِفُ عَلَى أَخِیهِ بِزَلَّتِهِ – وَ یرْضَى مَا مَضَى مِنْ قَدِیمِ صُحْبَتِهِ
با خطا و لغزش برادر دینیش به عطوفت رفتار نماید – و حق دوستی دیرینه را مراعات می کند
منبع :بحار الانوار -جلد 67-ص210
حضرت محمد ( صلی الله علیه و اله ) میفرماید :
اگر شخصی 4 خصلت داشته باشد گر چه گناهانش به تعداد ستارگان اسمان باشد تمام انها بخشیده میشود و نیز گاهانش مبدل به حسنات میگردد
1 – کسی که به تو بدی کرده به وی خوبی کنی
2 – کسی که به تو ظلم کرده از او درگذری
3 – کسی که تو را از عطای خویش محروم کرده به وی عطا کنی
4 – کسی که از تو بریده به وی بپیوندی
انشا الله خداوند تمام مومنین را به این صفات نیک اخلاقی بیارایید