پس از پایان خطبه ، مردم به سوی پیامبر و امیرالمومنین صلوات الله علیهما و آلهما هجوم آوردند، و با ایشان به عنوان بیعت دست می دادند، و هم به پیامبر و هم به امیرالمومنین علیهماالسلام تبریک و تهنیت می گفتند، و پیامبر صلی الله علیه و آله هم می فرمود: «الحمدلله الذی فضلنا علی جمیع العالمین».
عبارت تاریخ چنین است: پس از اتمام خطبه، صدای مردم بلند شد که: «آری شنیدیم و طبق فرمان خدا و رسول با قلب و جان و زبان و دستمان اطاعت می کنیم.» بعد به سوی پیامبر و امیرالمومنین صلوات الله علیهما و آلهما ازدحام کردند و برای بیعت سبقت می گرفتند و با ایشان دست بیعت می دادند.
برای آنکه رسمیت مسئله محکم تر شود، و آن جمعیت انبوه بتوانند مراسم بیعت را بطور منظم و برنامه ریزی شده ای انجام دهند، پیامبر صلی الله علیه و آله دستور دادند تا دو خیمه برپا شود. یکی را مخصوص خود قرار دادند و در آن جلوس فرمودند، و به امیرالمومنین علیه السلام دستور دادند تا در خیمه دیگر جلوس نماید، و امر کردند تا مردم جمع شوند.
پس از آن مردم دسته دسته در خیمه پیامبر صلی الله علیه و آله حضور می یافتند و با آن حضرت بیعت نموده و به او تبریک و تهنیت می گفتند . سپس در خیمه مخصوص امیرالمومنین علیه السلام حاضر می شدند و بعنوان امام و خلیفه بعد از پیامبرشان با او بیعت می کردند و بعنوان «امیرالمومنین» بر او سلام می کردند، و این مقام والا را به آن حضرت تبریک و تهنیت می گفتند.
نکته قابل توجهی که در هیچیک از پیروزی های پیامبر صلی الله علیه و آله چه در جنگها و چه سایر مناسبتها و حتی فتح مکه سراغ نداریم، این است که حضرت در روز غدیر مکرر می فرمود:
«بمن تبریک بگوئید، بمن تهنیت بگوئید، زیرا خداوند مرا به نبوت و اهل بیتم را به امامت اختصاص داده است».
و این نشانه فتح بزرگ و در هم شکستن کامل سنگرهای کفر و نفاق است.
برنامه بیعت و تهنیت تا سه روز ادامه داشت، و این مدت را حضرت در غدیر اقامت داشتند.
بسیار بجاست که در این مقطع به قطعه جالبی از تاریخ این بیعت اشاره کنیم:
اولین کسانی که در غدیر با امیرالمومنین علیه السلام بیعت نمودند و خود را از دیگران جلو انداختند همانهایی بودند که زودتر از همه آنرا شکستند و پیش از همه پیمان خود را زیر پا گذاشتند . آنان عبارت بودند از: ابوبکر، عمر، عثمان، طلحه و زبیر، که بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله یکی پس از دیگری رو در روی امیرالمومنین علیه السلام ایستادند.
جالبتر اینکه عمر بعد از بیعت این کلمات را بر زبان می راند:
«افتخار برایت باد، گوارایت باد ای پسر ابی طالب، خوشا به حالت ای اباالحسن، اکنون مولای من و مولای هر مرد و زن مومنی شده ای»!
نکته دیگری که باردیگر چهره دو رویان را روشن ساخت این بود که پس از امر پیامبر صلی الله علیه و آله همه مردم بدون چون و چرا با امیرالمومنین علیه السلام بیعت می کردند، ولی ابوبکر و عمر با آنکه پیش از همه خود را برای بیعت به میان انداخته بودند قبل از بیعت بصورت اعتراض گفتند: آیا این امر از طرف خداوند است یا از طرف رسولش؟ حضرت فرمود: «از طرف خدا و رسولش است» ، و نیز فرمود:«آری حق است از طرف خدا و رسولش که امیرالمومنین است.»
بیعت زنان
پیامبر صلی الله علیه و آله دستور دادند تا ظرف آبی آوردند، و پرده ای زدند که نیمی از ظرف آب در یک سوی پرده و نیم دیگر آن در سوی دیگر قرار بگیرد، تا زنان با قرار دادن دست خود در یک سوی آب ، و قرار دادن امیرالمومنین علیه السلام دست خود را در سوی دیگر با حضرت بیعت کنند ؛ و به این صورت بیعت زنان هم انجام گرفت.
همچنین دستور دادند تا زنان هم به حضرتش تبریک و تهنیت بگویند، و این دستور را درباره همسران خویش موکد داشتند.
یادآور می شود که بانوی بزرگ اسلام حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها از حاضرین در غدیر بودند. همچنین کلیه همسران پیامبر صلی الله علیه و آله در آن مراسم حضور داشتند.
عمامه «سحاب» (2)
پیامبر صلی الله علیه و آله در این مراسم عمامه خود را که «سحاب» نام داشت، بعنوان تاج افتخار بر سر امیرالمومنین علیه السلام قرار دادند و انتهای عمامه را بردوش آنحضرت آویزان نمودند و فرمودند: «عمامه تاج عرب است.»
خود امیرالمومنین علیه السلام در این باره چنین فرموده اند:
« پیامبر در روز غدیر خم عمامه ای بر سرم بستند و یک طرفش را بردوشم آویختند و فرمودند: «خداوند در روز بدر و حنین، مرا بوسیله ملائکه ای که چنین عمامه ای به سر داشتند یاری نمود.»
پایان مراسم غدیر(3)
بدین ترتیب پس از سه روز ، مراسم پایان پذیرفت و آن روزها بعنوان «ایام الولایه» در ذهنها نقش بست .(4) گروهها و قبایل عرب، هریک با دنیایی از معارف اسلام، پس از وداع با پیامبرشان و معرفت کامل به جانشین او راهی شهر و دیار خود شدند، و پیامبر صلی الله علیه و آله عازم مدینه گردید.
خبر واقعه «غدیر» در شهرها منتشر شد و بسرعت شایع گردید و بگوش همگان رسید، و بدینگونه خداوند حجتش را بر مردم تمام کرد.
پی‌نوشت:
1. (بحارالانوار ج 37 ص 166و127، الغدیر: ج 1ص 58 و 271 و 274، عوالم: ج 15/3 ص 42،60،65،134،136، 194، 195،203،205)
2. (الغدیر: ج 1 ص 291 ، عوالم: ج 15/3 ص 199)
3. (بحارالانوار : ج 37 ص 136، عوالم: ج 15/3 ص 68، کشف المهم: ص 109)
4. (بحارالانوار: ج 41 ص 228)
بدون دیدگاه