مشورت با زنان

اى على! با ترسو مشورت نكن; زيرا او راه حل مشكل را بر تو تنگ مى‏كند و با بخيل مشورت مكن; زيرا او تو را از هدفت‏بازمى‏دارد و با آدم حريص مشورت مكن; زيرا او آزمندى را در نظرت جلوه مى‏دهد .

و در روايت ديگرى امام على، عليه‏السلام، مى‏فرمايند:
با دروغگو مشورت مكن; چون دروغگو مانند سراب، دور را در نظرت نزديك نشان مى‏دهد و نزديك را دور .
امام صادق، عليه‏السلام، نيز درباره ويژگيهايى كه يك مشاور بايد داشته باشد، مى‏فرمايند:

مشورت جز با حدود چهارگانه آن تحقق نپذيرد … نخستين حد آن اين است كه كسى كه با او مشورت مى‏كنى خردمند باشد، دوم اين كه آزاده و متدين باشد و چهارم اين كه راز خود را به‏او بگويى و او به اندازه خودت از آن راز آگاه باشد، اما آن را بپوشاند و به‏كسى نگويد . (1)

2 – با توجه به روايتهاى بالا هر كسى كه از ويژگيهاى منفى ياد شده به دور و خصال شايسته مورد اشاره را دارا بود مى‏تواند طرف مشورت قرار گيرد، چه مرد باشد چه زن . و اگر مى‏بينيم در برخى روايات مردم را از مشورت با زنان برحذر داشته‏اند، به‏اين دليل بوده كه در صدر اسلام به‏دليل شرايط خاص جزيرة‏العرب بيشتر زنان از رشد علمى و فرهنگى لازم برخوردار نبودند و شايستگيهاى لازم براى يك مشاور را نداشتند . بنابراين اين‏گونه روايات هرگز در پى اين نبوده‏اند كه مردم را از مشورت با كليه زنان، حتى آنان كه از دانش و عقل و درايت كافى برخوردار هستند، برحذر دارند . به‏همين دليل هم هست كه مى‏بينيم امام على، عليه‏السلام، در روايت ديگرى ضمن آنكه مشورت با گروهى از زنان را اجازه مى‏دهند، اين مطلب را هم توضيح مى‏دهند كه چرا بايد از مشورت كردن با برخى از زنان خوددارى كرد:

از مشورت كردن با زنان بپرهيز، مگر آن كه زنى به كمال عقل آزموده شده باشد; چرا كه راى زنان رو به ناتوانى دارد و عزمشان رو به سستى . (2)

3 – در پايان تذكر اين نكته را لازم مى‏دانم كه هيچگاه نبايد با استناد به يك يا دو روايت، مطلبى را به عنوان نظر اسلام و يا ائمه معصومين، عليهم‏السلام، مطرح كرد; بلكه بايد مجموعه آيات و روايتهايى را كه در آن زمينه رسيده مورد بررسى قرار داد و با توجه به آنها به نظر اسلام و پيشوايان دين رسيد.

پی نوشت ها:

 1 . روايتهاى مربوط به مشورت را مى‏توانيد در كتاب ميزان‏الحكمة (با ترجمه فارسى) تاليف محمد محمدى رى‏شهرى، ج‏6، ص‏2911 – 2900 بيابيد .
2 . بحارالانوار، ج 103، ص 253، ح 56 .