هفت سین مهدوی بچینیم

سابق
سابق یکی از اسامی حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و به معنای « سبقت گیرنده» است.
سیره ی ائمه ی معصومین (علیهم السلام) این بود که چیزی که به آن امر می کردند، در عمل کردن به آن و از چیزی که نهی می کردند در ترک کردن آن، از مردم پیشی می جستند.

امام رضا (ع) در بیان خود درباره ی امام می فرمایند:

«… [امام] آنچه به مردم فرمان می دهد، خود پیش از دیگران به آن عمل می کند و آنچه را که مردم را از آن نهی کندف خود بیش از انان از آن می پرهیزد.» (1)

همچنین امیرالمؤمنین علی (ع)، درباره ی رسول اکرم (صلوات الله علیه و آله)، می فرمایند: «در گذشته برادری دینی داشتم که… سخنی را می گفت که انجام می داد و چیزی را که عمل نمی کرد، نمی گفت.» (2)

به همین علت است که در تفسیر «السابق الخیرات»، فرموده اند: «امام، همان سابق به  خیرات است.» (3)

آقا و مولای ما نیز، اینگونه اند. بر سر عهد و وفای خویش می مانند، وقتی قول می دهند، عمل می کنند و بر هر چه فرمان دهند، پیش از دیگران عمل کننده خواهند بود.

ساعة
«ساعة» یکی از نامهای قیامت و یکی از القاب و اسامی امام عصر (عج) است. علت این نام گذاری به خاطر شباهتهایی است که میان قیامت و روز قیام وجود دارد. برای مثال، در هر دو واقعه، مؤمنین از کافران جدا می شوند، دشمنان خداوند هلاک می گردند و خسف و مسخ اتفاق می افتد. با ظهور هر دو، در توبه بسته می شود و همچنین هر دو وقعه ناگهانی رخ می دهند. برای خواندن باقی شباهتها به اینجا (http://mastoor.ir/content/view/2896/54/) مراجعه کنید.

امام صادق (علیه السلام)، درباره ی تأویل «الساعة» در آیات «یسألونک عن الساعة…» (4)، «و عنده علم الساعة» (5)، «هل ینظرون الّا الساعة» (6) و «و ما یدریک لعلّ الساعة» (7) را امام مهدی (عج) می دانند.

در همین راستا، از امام، سوال شد که منظور از «یمارون» در آیه ی «ألا انَّ الذین یمارون فی الساعة لفی ضلال بعید» (8) (آگاه باشید کسانی که درباره ی ساعة شبهه اندازی می کنند در گمراهی دوری هستند) چیست؟

امام صادق (ع) فرمودند: «می گویند کی متولد شده، چه کسی او را دیده، کجاست و کی ظاهر می شود؟ همه ی اینها به خاطر این است که در امر الهی عجله می کنند و رد قضای او شک دارند. شباهت آن حضرت با ساعة از جهات بسیار است که مخفی نیست» (9)

امام رضا (ع) نیز فرمودند: «از رسول خدا (صلوات الله علیه و آله) سوال شد: قائم از فرزندان شما چه موقع ظهور خواهد کرد؟ پیامبر اکرم (ص) فرمود: «زمان ظهور او همانند قیامت است که هیچ کس جز او نمی تواند وقت آن را آشکار سازد؛ امّا قیام قیامت، حتی در آسمان و زمین، سنگین و بسیار پر اهمیت است و جز به طور ناگهانی به سراغ شما نمی آید.» (10)

سیف الله
امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) شمشیر خداست که به وسیله ی او کافران، ظالمان و دشمنان خداوند نابود می شوند. «آنگاه که روز میعاد او فرا برسد، خداوند او را یاری و تایید می کند و فرشتگان نیز به امداد او می آیند، او شمشیر خداست که کند نمی شود و نور خداست که خاموش نمی گردد.» (11)

پيغمبر گرامی اسلام (صلي الله عليه وآله) در خطبه غدير چنين فرمود: «توجّه کنيد! خاتم امامان از ما مهدي – صلوات اللَّه عليه – مي‏باشد. آگاه باشيد! اوست چيره شونده بر همه دين، اوست انتقام گيرنده از ظالمين، اوست فاتح و منهدم کننده دژها، اوست که تمام قبائل اهل شرک را نابود مي‏سازد، اوست که خون‏بهاي تمام اولياي حقّ را مي‏گيرد، اوست که از درياي ژرف مي‏نوشاند.» (12)

و در قسمت ديگري از اين خطبه آمده است: «اي گروه‏هاي مردم! نور مخصوص خداوند – عزّوجلّ – در وجود من است، سپس در وجود علي تجلّي خواهد کرد و سپس در نسل او تا قائم مهدي که حقّ خداوند و هر حقّي را که براي ما هست، مي‏گيرد.» (13)

در تفسير قمي درباره آيه: «فَمَهِّلِ الکافِرِينَ أَمْهِلْهُمْ رُوَيْداً»؛ (14) (پس کافران را مهلت بده، آن‏ها را به اندک مهلتي.) چنين آمده است: «براي هنگام قيام قائم، پس او را بر جبّارها و طاغوت‏هاي قريش و بني‏اميّه و ساير مردم براي من انتقام مي‏گيرد.» (15)

سبیل الله
سبیل الله یعنی خط و راه خدا؛ یعنی هر کس بخواهد به خدا برسد، باید از آن راه به او برسد. همه ی ائمه (علیهم السلام) راه های رسیدن به خدا هستند و هر راهی غیر از راه آنها به گمراهی و ضلالت می انجامد. به همین خاطر است که در زیارت حضرت صاحب الامر (ارواحنا له الفداء) می خوانیم:

«السلام علیک یا سبیل الله الذی من سلک غیره هلک» (16)
(سلام بر تو ای راه خدا که کسی که راه دیگری جز آن رود هلاک می شود)

جابربن عبدالله انصاری می گوید:
امام باقر علیه السلام به من فرمود: «ای جابر، آیا می دانی «سبیل الله» در آیه «و لئن قتلتم فی سبیل الله او متم…» (17) (اگر در راه خدا کشته شوید یا بمیرید…) چیست؟»

گفتم:« نمی دانم، مگر این که از شما بشنوم.»

فرمود: «راه خدا (سبیل الله) علی و ذریه (فرزندان و امامان از نسل او) اوست. پس هر کس در راه ولایت علی کشته شود، در راه خدا کشته شده و هر کس در راه ولایت او بمیرد، در راه خدا مرده است.» (18)

در قرآن اجر رسول خدا (صلوات الله علیه و آله) چنین بیان شده است:
« قل ما أسئلکم علیه من أجرٍ إلّا من شاء أن یتّخذ إلی ربّه سبیلاً» (19)
(بگو برای مزدم چیزی نمی خواهم مگر آنکه راهی به سوی پروردگارتان بگیرید.)

و آن راه را امام صادق (علیه السلام) در دعای ندبه چنین معرفی می کنند:
«پس ایشان (اهل بیت) همان راه به سوی تو و طریق به سوی رضوان تو بودند.» (20)

سَیّد
هر چند، تمام امامان و همچنین فرزندان از نسل آنان، به «سید» شهره اند امّا این نام، یکی از القابی است که به طور خاص برای حضرت بقیة الله (ارواحنا له الفداء) مطرح گشته است.

سید به معنای بزرگ و سرور است و در بسیاری از احادیث به جای بردن نام حضرت مهدی (عج) به نام «سید» بسنده کرده اند.

امام حسن عسکری (علیه السلام) در آخرین دقائق عمر خود، به خاطر سم، احساس تشنگی می کردند. در همین حال، رو به فرزند و نور دیده ی خویش کردند و فرمودند: «ای سید خاندان خود! کمی به من آب بده که من به سوی پروردگارم سفر خواهم کرد.» (21)

در بیان چرایی اطلاق نام سید بر حضرت مهدی (عج) چند دلیل را می توان ذکر کرد: (22)

نخست: یکی از معانی سید، رییس بزرگ است که در میان قوم خود مورد اطاعت واقع می شود. از آنجایی که در هنگامه ی ظهور، حضرت مهدی (عج) نه تنها در میان قوم خود، بلکه در تمامی عالم، مورد اطاعت قرار می گیرند، نام «سید» را بر ایشان نهاده اند.

دوم: یکی از معانی سید، «موفق شده در خیرات» است. در زمان ظهور حضرت صاحب الامر (عج)، به واسطه ی نور خداوند، انواع خیرات و برکات، از علوم و معارف گرفته تا ارزاق و نعمات آشکار می شود که از زمان حضرت آدم (ع)، بی سابقه است. به عبارت دیگر، هیچ کس به غیر از مولای ما، موفق به آشکار کردن این مقدار از خیرات و برکات نشده است و نعماتی که شرح آن مفصل است، تنها به دست ایشان گشوده می گردد. از همین رو، ایشان را «سید» خوانده اند.

سوم: یکی از معانی سید، حلیم و بردبار و تحمل کننده ی اذیت هاست. از زمان شهادت امام حسن عسکری (ع) تا امروز، حضرت مهدی (عج) از دوست و دشمن آزار و اذیت دیده اند و با قلب صبور خویش، بردباری ورزیده اند. مشخص است که سید در این معنا نیز، می تواند بیانگر حالات حضرت مهدی (عج) و یکی از اسامی ایشان باشد.

سلالة النبوة
سلالة النبوة به معنای فرزند و نواده ی پاک پیامبر اکرم (صلوات الله علیه و آله) است. این عبارت، لقبی است که حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) را با آن صدا می زنیم:

«سَلامُ اللَّهِ الْكَامِلُ التَّامُّ الشَّامِلُ الْعَامُّ وَ صَلَوَاتُهُ الدَّائِمَةُ وَ بَرَكَاتُهُ الْقَائِمَةُ التَّامَّةُ عَلَى حُجَّةِ اللَّهِ وَ وَلِيِّهِ فِي أَرْضِهِ وَ بِلادِهِ وَ خَلِيفَتِهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ عِبَادِهِ وَ سُلالَةِ النُّبُوَّةِ…» (23)

(سلام كامل، تمام، همه‏جانبه و فراگير خدا و درود هميشگى و بركات پاينده‏ و برازنده ی حق بر حجت خدا و جانشين او در زمين و تمامى سرزمينها، و خليفه او بر همه خلق و بندگان، آن‏ كه از نسل نبوّت است و باقيمانده عترت….)

این اسم، نشانگر نسل پاک و نورانی حضرت مهدی (عج) است. از سویی نشان می دهد که ایشان میراث دار چه خاندانی است و از سوی دیگر، نشانگر شایستگی ایشان در مقام امامت است.

در بیان تشابهات ویژه ی امام زمان (عج) و رسول خاتم (صلوات الله علیه و آله) احادیث متعددی بیان شده است. به غیر از تشابهی که آقای ما در نام و کنیه و لقب به جد خویش دارند، در اخلاق و سیرت نیز همانند ایشان عمل می کنند.

سید بن طاووس که بارها با امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) ملاقات داشته است او را چنین توصیف می کند: «بدان که مولای ما حضرت صاحب الزمان (علیه السلام)، زیباترین و خوش صورت ترین مردم است؛ زیرا که شبیه ترین مردم به پیغمبر اکرم (ص) است.» (24)

باز هم به اینجا ختم نمی شود. پیامبر اکرم فرموده اند که مهدی (عج) شبیه ترین مردم به لحاظ آفرینش و اخلاق به ایشان هستند. (25)

ایشان، فرزند پاک همان مردی هستند که او را در جهان با نام «رحمة للعالمین» می شناسند؛ از همین رو در سلام کردن به ایشان چنین می گوییم:

السلام علیک یا صاحب الزمان، السلام علیک یا خلیفة الرحمن…

سراج الله
سراج الله یکی از نامهای مشترک بین حضرت مهدی (عج) و دیگر امامان معصوم (علیهم السلام) است. سراج به معنای چراغ و روشنایی و سراج الله به معنای چراغ فروزان الهی است. (26)

اهل بیت رسول اکرم (صلوات الله علیه و آله)، پس از ایشان، انواری هستند که خداوند ابتدا آن حضرات را در عالم انوار آفرید، سپس آنها را به عالم دنیا تنزّل داد و آنها را به وسیله ی نور خود برگزید تا جایگاه های نور در شهرهای او و نور بندگانش باشند. بنابراین، کلمات آنها نور است، زمین به واسطه ی نور آنان روشن شود و مؤمنان به واسطه ی ایشان کسب روشنایی می کنند. (27)

با نور و روشنایی، امام است که مسیر هدایت را می یابیم و در آن، به بیراهه نمی رویم. با نور امام است که شناخت خدا، جهانش و مخلوقاتش روشن و معلوم می شود و ما همه ی اینها را مدیون ایشان هستیم. چرا که اگر نبود، سراج الله، در برهوت تاریکی گمراه می شدیم و به ناکجا آباد می رسیدیم.

از آن روست که در زیارت نامه های معصومین (ع) چنین می گوییم:

«اللهم صلّ علی نورک و سراجِکَ و ولیِّک …» (28)

پی نوشت:
1. من لا یحضره الفقیه، ج4، ص 419؛ به نقل از ماهنامه ی امان، شماره ی 18 و19
2. نهج البلاغه، حکمت 289؛ به نقل از دلشاد تهرانی، مصطفی، سیره ی نبوی «سیره ی مدیریتی»، نشر دریا، ص 458
3. بحارالانوار، ج 102؛ به نقل از سعیدی، احمد، اوصاف المهدی، ص 67
4. سوره ی اعراف، آیه ی 187 (از تو درباره ی ساعة می پرسند)
5. سوره ی زخرف، آیه ی 85 (و نزد اوست علم به ساعة)
6. همان، آیه ی 66 (آیا به ساعة نمی اندیشید؟)
7. سوره ی شوری آیه ی 17 (و آنها نمی فهمند که ساعة چیست)
8. همان، آیه ی 18
9. مختصر بصائر الدرجات، ص 178؛ به نقل از نهاوندی، علی اکبر، العبقری الحسان، ج 2، ص 161
10. عیون اخبار رضا، ج 2، ص 265؛ به نقل از سعیدی، احمد، اوصاف المهدی، ص 67-68
11. الاقبال، ص 705؛ به نقل از سعیدی، احمد، اوصاف المهدی، ص 76
12. الاحتجاج، ج ، ص1، ص 80؛ به نقل از موسوی اصفهانی، محمد تقی، مکیال المکارم، نشر مسجد مقدس جمکران، ج 1، ص 93
13. همان.
14. سوره ی طارق، آیه ی 17
15. تفسیر القمی، ص 721؛ به نقل از موسوی اصفهانی، همان، ص 94
16. قمی، عباس، مفاتیح الجنان، زیارت صاحب الامر؛ به نقل از سعیدی، احمد، اوصاف المهدی، ص 70
17. سوره آل عمران، آیه 157
18. بحارالانوار، ج 35، ص 370، 366
19. سورة فرقان (25)، آیه 57.
20. بن طاووس، سید علی بن موسی، مصباح الزائر، ص447؛ به نقل از شفیعی سروستانی، ابراهیم، «معرفت امام زمان از دیدگاه شیخ صدوق»، نشریه ی موعود، شماره  ی 66
21. غیبت طوسی، ص 273؛ به نقل از سعیدی، احمد، اوصاف المهدی، ص 74
22. کل موارد به نقل از نهاوندی، علی اکبر، العبقری الحسان، ج 2، صص 113- 115
23. دعای استغاثه به امام زمان (عج)، بحارالانوار، ج 91، ص 31؛ به نقل از سعیدی، احمد، اوصاف المهدی، ص 73
24. موسوی اصفهانی، سید محمد تقی، مکیال المکارم فی فوائد الدعا للقائم، ترجمه سید مهدی حائری قزوینی، ج1، ص 132
25. صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمه، ترجمه ی منصور پهلوان، ج1، باب 25، ص 535- 534، ح 1
26. سعیدی، احمد، اوصاف المهدی، ص 71
27. برگرفته از زیارت جامعه ی کبیره؛ به نقل از نجیب محمد، حسین، سرّ خدا، نشر موعود عصر (عج)، 1388، ص 300
28. قمی، عباس، مفاتیح الجنان، زیارت نامه های مختلف امامان و حضرت معصومه (س)؛ به نقل از سعیدی، احمد، همان.

پ. میعاد